Uzun müddətli beyin yorğunluğu davranış dəyişikliklərinə, xüsusən də aqressivliyin artmasına səbəb ola bilər. Bu, PNAS jurnalında dərc olunan araşdırmanın müəlliflərinin gəldiyi nəticədir.
Vətəninfo.az xəbər verir ki , alimlərin müşahidə etdiyi tendensiyalardan biri də “eqo” tükənməsi fərziyyəsidir. Bu nəzəriyyəyə görə, əhəmiyyətli zehni səy tələb edən tapşırıqların yerinə yetirilməsi iradə ehtiyatlarını tükəndirir, mürəkkəb tapşırıqları dəfələrlə yerinə yetirərkən insanı avtomatik reaksiyalara meylli edir. Tədqiqatçılar beynin özünü idarə etmə və icra funksiyalarına cavabdeh olan frontal nahiyələrinə xüsusi diqqət yetiriblər. Bu sahələr insan uzun müddət oyaq qaldıqda, yuxu zamanı beyin fəaliyyətinə bənzəyən yavaş dalğaların yaranmasına daha çox həssasdır.
Tədqiqatçılar “eqo tükənməsi” fenomeninin beynin frontal bölgələrində yuxarıda qeyd olunan yavaş dalğaların yaratdığı neyron yorğunluğu ilə əlaqəli olduğunu fərz etdilər. Əvvəlki təcrübələrdəki fərqlər aydın idrak yorğunluğuna səbəb olmayan kifayət qədər uzun tapşırıqlarla bağlı ola bilər.
Fərziyyəni yoxlamaq üçün elm adamları 447 yetkin insanı əhatə edən təcrübə aparıblar. Bir qrup 45 dəqiqə ərzində yüksək səy tələb edən tapşırıqları yerinə yetirdi, digəri nəzarət tapşırıqları ilə məşğul oldu.
Bundan sonra iştirakçılar əməkdaşlıq və ya aqressiya meylini qiymətləndirən iqtisadi oyunlar şəklində testlər keçiriblər. Nəticələr göstərdi ki, mürəkkəb tapşırıqları yerinə yetirənlərin əməkdaşlığa meyli nəzarət qrupunun 86 faizi ilə müqayisədə 41 faiz aşağı olub. Bundan əlavə, elektroensefaloqrafiya məlumatları beynin frontal bölgələrində yuxuya xas olan yavaş dalğaların görünüşünü təsdiqlədi. Bu dalğalar beynin davranışları idarə etmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə səbəb ola bilər.
Tədqiqatın müəlliflərindən olan Pietro Pietrini qeyd edib ki, əldə edilən məlumatlar qərar qəbul etməzdən əvvəl istirahətin vacibliyini vurğulayır. Frontal bölgələrdə metabolik tükənmə koqnitiv səmərəliliyi azaldır, bu da davranışa təsir edir və suboptimal həll yollarına səbəb ola bilər. Bundan əlavə, bu nəticələrin iqtisadiyyat və ədalət də daxil olmaqla müxtəlif sahələrdə insan fəaliyyətinin başa düşülməsi üçün təsirləri var.
