CNN xəbər verir ki, qarşıdan gələn qış mövsümü Ukrayna üçün əvvəlkilərdən daha çətin keçə bilər. Bu narahatedici proqnoz üç əsas amillə əlaqələndirilir: hava şəraiti, Rusiyanın artan hərbi imkanları və ABŞ-ın dəstəyində qeyri-müəyyənlik.
Məqalədə qeyd edilir ki, tammiqyaslı müharibənin ilk mərhələsində ABŞ Ukraynaya enerji sahəsində dayanıqlığı artırmaq üçün ciddi dəstək göstərmişdi. Ukrayna bu yardımlar sayəsində öz enerji şəbəkəsini Avropa sisteminə birləşdirib və Rusiya asılılığından azad olub. Xüsusilə ABŞ prezidentinin enerji məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi Amos Hochstein-in rəhbərliyi ilə bu prosesə böyük səy sərf edilib.
Qeyd olunur ki, 2022-ci ilin fevral ayında Rusiya ilk raket hücumlarını başladığı gün Ukraynanın enerji sistemi rəsmi olaraq Rusiyadan ayrılaraq Avropa sisteminə qoşulub. Bu, Ukraynanın enerji təhlükəsizliyi baxımından tarixi addım sayılır.
ABŞ-ın yardımı necə həyata keçirilmişdi?
Ağ Ev kritik enerji infrastrukturunu – su, istilik sistemləri və elektrik şəbəkələrini – qorumaq məqsədilə mobil generatorlar, ehtiyat enerji mənbələri, istilik dəstləri və digər vasitələri Ukraynaya təqdim etmişdi. Eyni zamanda, Səudiyyə Ərəbistanı 100 milyon dollar dəyərində humanitar yardım ayırmış, digər ərəb ölkələri isə Avropaya qaz ixracını artıraraq Ukraynanın dolayısı ilə enerji təchizatını sabitləşdirmişdi.
2023-cü ilin əvvəllərində Səudiyyə Ərəbistanı xarici işlər nazirinin Kiyevə səfəri Ukrayna tarixində bir ərəb rəsmisinin ilk səfəri kimi yadda qalmışdı.
2025-ci ilin qışı niyə daha çətin ola bilər?
CNN yazır ki, bu qış Ukrayna üçün üç əsas səbəbə görə daha təhlükəli görünür:
Sərt hava şəraiti: Vladimir Putinin hava nümunələri əsasında hərəkət etdiyi və yanvar-fevral aylarının xüsusilə sərt keçəcəyini əvvəlcədən hesablaya bildiyi ehtimal olunur. Mülayim payızdan sonra kəskin soyuqlar Ukraynanın enerji ehtiyacını kəskin artıracaq.
Rusiyanın hərbi imkanlarının genişlənməsi: Rusiya, İranın dəstəyi ilə pilotsuz uçuş aparatlarının ehtiyatını artırıb və raket arsenalı da kifayət qədər güclüdür. Bu, enerji infrastrukturuna qarşı daha dağıdıcı hücumlar deməkdir.
ABŞ dəstəyində qeyri-müəyyənlik: Tramp administrasiyası dövründə Ukraynanın enerji şəbəkəsini dəstəkləyən əsas proqram – USAID vasitəsilə həyata keçirilən təşəbbüslər – artıq fəaliyyət göstərmir. Hazırda Vaşinqtonun yeni və ya bərpaedici dəstək göstərəcəyinə dair konkret əlamət yoxdur.
Bununla belə, Avropa İttifaqı Ukraynaya qaz idxalını artırmaq üçün 500 milyon dollar vəsait ayırıb. Həmçinin, zədələnmiş enerji obyektlərinin – generatorlar, transformatorlar və digər sistemlərin – bərpası üçün proqramlar həyata keçirilir.
Məqalədə vurğulanır ki, bu qış Ukraynaya hərtərəfli və koordinasiyalı yardım göstərmək, yaz aylarında mümkün diplomatik təşəbbüslər üçün zəmin yarada bilər. Əks halda, Ukraynada davamlı sülhə gedən yol daha da çətinləşəcək.
Rusiya yenidən enerji sektorunu hədəfə alır
Qeyd edək ki, Rusiya artıq Ukraynanın enerji obyektlərinə qarşı kəşfiyyat fəaliyyətini gücləndirib. EW və rabitə mütəxəssisi Sergey “Flash” Beskrestnov bildirir ki, düşmən pilotsuz uçuş aparatları ilə kritik infrastrukturları izləyir. Dezinformasiyaya Qarşı Mübarizə Mərkəzinin rəhbəri Andrey Kovalenko isə Rusiya lideri Putinin artıq hücumlara bəhanələr formalaşdırmağa başladığını qeyd edib. Putin guya Ukraynanın Rusiya neft obyektlərinə hücumlarına cavab verdiklərini bildirir. Kovalenko isə bu bəyanatların reallıqla heç bir əlaqəsinin olmadığını vurğulayıb.
Qarşıdan gələn qış Ukrayna üçün əvvəlkilərdən daha sərt və təhlükəli ola bilər. Əgər ABŞ və beynəlxalq tərəfdaşlar koordinasiyalı və vaxtında yardım göstərməsə, Ukraynanın enerji infrastrukturunun təhlükəsizliyi ciddi risk altına düşəcək.
