Rusiya istehsalı olan ucuz pilotsuz təyyarələrin Polşa hava məkanına daxil olması NATO-nun hava hücumundan müdafiə imkanlarının zəifliyini ortaya çıxarıb. Politico nəşri bu vəziyyəti Avropanın müdafiə sistemləri üçün ciddi siqnal adlandırır.
Məlumata görə, sentyabrın 10-na keçən gecə Rusiya 19 pilotsuz uçuş aparatı ilə Polşanın hava məkanını pozub. Vətəninfo.az xəbər verir ki, Polşa Silahlı Qüvvələrinin Əməliyyat Komandanlığı bildirib ki, bu dronlardan yalnız dördü vurulub.
Dron təhlükəsinə qarşı milyardlıq cavab
Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, taxta və köpükdən hazırlanmış ucuz rus dronları ilə mübarizə üçün NATO tərəfindən F-35 döyüş təyyarələrinin və “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemlərinin işə salınması səmərəli və davamlı həll deyil.
Avropa Şurasının Xarici Əlaqələr üzrə baş elmi işçisi Ulrike Franke bildirib:
“Hər dəfə F-16 və F-35-ləri havaya qaldırmaqla reaksiya verə bilmərik. Bu iqtisadi baxımdan sərfəli deyil. Biz daha səmərəli əks-dron sistemləri ilə təchiz olunmalıyıq”.
NATO dronların birbaşa alyans bazasına yönəldiyini qeyd edir. Beş dronun Hollandiyanın Lockheed Martin F-35 təyyarələri tərəfindən ələ keçirilməzdən əvvəl birbaşa NATO bazasına uçduğu bildirilir. Əməliyyata həmçinin İtaliyanın kəşfiyyat təyyarələri, Almaniyanın “Patriot” sistemləri və NATO tankerləri cəlb olunub.
NATO-nun bu reaksiyası Ukrayna ilə müqayisədə sönük qalıb. Politico yazır ki, Ukrayna daha böyük hücumlar zamanı belə, adətən 80-90% pilotsuz təyyarəni məhv edə bilir. NATO isə Polşada baş verən son hadisədə cəmi üç-dörd dronu vurmağa nail olub.
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski də bu məsələ ilə bağlı bildirib ki, bahalı hava hücumundan müdafiə sistemləri (Patriot və SAMP/T) ucuz kamikadze dronlara qarşı effektiv və iqtisadi baxımdan uyğun deyil. Ukrayna bu hücumlara qarşı özünün daha ucuz və yerli istehsal olan əks-dron sistemlərini tətbiq edir.
Hücumdan sonra Polşa NATO Nizamnaməsinin 4-cü maddəsinə istinad edərək alyans ölkələri ilə təcili məsləhətləşmələrə başlayıb. Polşa və Latviya hava məkanlarını müvəqqəti olaraq bağlayıb. Fransa Polşanın hava məkanını qorumaq üçün döyüş təyyarələri göndərəcəyini, Almaniya isə şərq cinahının gücləndiriləcəyini bəyan edib.
NATO baş katibi Mark Rutte məsələni Aİ-nin Brüsseldəki səfirləri ilə görüşdə müzakirə edib. Diplomatların sözlərinə görə, Rutte dronlara qarşı bahalı təyyarələrdən istifadə edilməsinin mümkün olmadığını özü də qəbul edib və heç kim buna etiraz etməyib.
Helsinkidə yerləşən Nordic West Office analitik mərkəzinin baş direktoru Çarli Salonius-Pasternak bildirib ki, NATO ölkələri bu cür hibrid hücumlara qarşı reaksiyalarını yenidən nəzərdən keçirməlidirlər. O, bəzi ölkələrin artıq arsenallarını yeniləməyə başladığını, lakin bu prosesin vaxt və büdcə tələb etdiyini vurğulayıb.
Digər tərəfdən, Politico qeyd edir ki, Avropadakı böyük müdafiə şirkətləri yeni dron reallıqlarına uyğunlaşmaqda çətinlik çəkirlər. Kiçik innovativ şirkətlər isə məhsullarını Avropa hökumətlərinə satmaqda bürokratik əngəllərlə üzləşirlər.
Franke bildirib ki, dron təhlükəsinə qarşı mübarizədə iki əsas problem həll olunmalıdır:
Bütün təhdidlərə qarşı dayanıqlı vahid sistem yoxdur. Elektron və kinetik əks-tədbirləri birləşdirən laylı müdafiə sistemi qurulmalıdır.
Texnologiya sürətlə inkişaf edir. Həm Rusiya, həm də Ukrayna dron texnologiyalarını sürətlə yeniləyir.
Ukrayna bu sahədə artıq aylıq minlərlə dron istehsal etməklə və elektron müharibə texnologiyalarından istifadə etməklə ciddi irəliləyiş əldə edib.
Xatırladaq ki, sentyabrın 10-na keçən gecə Rusiyaya məxsus 19 pilotsuz uçuş aparatı Polşa hava məkanını pozub. Polşa rəsmiləri bu dronlardan yalnız dördünün vurulduğunu təsdiqləyib. Bu hadisə NATO üçün ucuz, lakin təsirli hibrid təhdidlərə qarşı cavab strategiyasını yenidən formalaşdırmaq zərurətini ortaya qoyub.
