Ermənistanın baş naziri və komandası Türkiyə ilə münasibətləri Azərbaycanla sülhün bərqərar olması ilə əlaqələndirmədən normallaşdırmağı qarşısına məqsəd qoyub. Ermənistan hökuməti ABŞ və Aİ-ni bunun mümkün olduğuna inandıra bildi və Qərb himayədarlarından Türkiyəyə təzyiq göstərməyi xahiş edir…
Türkiyənin özündə istər akademik mühitdə, istərsə də diplomatlar arasında (əsasən ABŞ-da işləmiş köhnə diplomatlar) heç bir şərt qoymadan Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmağa hazır olan dairələr var… Bu “xüsusi istedadlı”lara son dörd ildə baş verən hadisələr və müxtəlif vaxtlarda müxtəlif mövqelərdən çıxış edən Paşinyanlar haqqında xatırlatmaq istərdim…
10 avqust 2024-cü il… Deyəsən, gün keçdi, Paşinyan cütlüyü doğma İcevanda lobya hazırlayırdı… dörd il əvvəlki kimi deyil!
O zaman, 10 avqust 2020-ci ildə Ermənistanın baş naziri Sevr müqaviləsinin imzalanmasının 100 illiyinə həsr olunmuş konfrans iştirakçılarına bütöv bir mesaj göndərdi, orada deyilirdi:
“Sevr müqaviləsi tarixi faktdır. Bu günə qədər belə qalır. Nə üçün bu müqavilə erməni xalqı üçün vacibdir? O, niyə hələ də diqqət mərkəzindədir?..
…Sevr müqaviləsi yeni prinsiplər və dəyərlər təqdim etdi, Qərbi Asiyada təkcə sülh deyil, həm də ədaləti bərqərar etdi…
…Sevr müqaviləsi özünün 89-cu maddəsi ilə erməni xalqının Erməni dağları ilə mübahisəsiz tarixi əlaqəsini bəyan etdi və möhkəmləndirdi…
…Sevr müqaviləsi erməni soyqırımından sonrakı dövrdə Osmanlı imperiyasının erməni xalqını məhv edərək “erməni məsələsi”ni həll etməyə çalışdığı dövrdə imzalanmışdır. Erməni xalqı ən amansız və qeyri-insani əzablara məruz qaldı. Onun verdiyi itkilər çox böyük idi. Bu arada Sevr müqaviləsi soyqırımın nəticələrinin aradan qaldırılması üçün zəmin hazırladı. “Erməni məsələsi” erməni xalqının tarixi beşiyində müstəqil dövlət yaratmaqla ədalətli həllini tapdı…
…Sevr müqaviləsinin heç vaxt yerinə yetirilməməsinə baxmayaraq, o, müstəqil dövlətçiliyimizin bərpası yolumuzu əks etdirən tarixi fakt kimi mövcud olmaqda davam edir. Bizim borcumuz onu xatırlamaq, simvolunu tanımaq və qoruyub saxlamaqdır”. Sitatın sonu…
“Sevr müqaviləsini yadda saxlamaq, tanımaq və bir simvol kimi qoruyub saxlamaq” vəzifəsi ilə bağlı son tezis çox bəlağətlidir… Sevr müqaviləsinin Türkiyə üçün nə olduğunu yazmayacağam, google-da tapa bilərsiniz…
Təbii ki, “xüsusi istedadlı” ekspertlər deyə bilər ki, bu bəyanat 2020-ci ilin yayın istisində, Fransanın Şərqi Aralıq dənizi ölkələrindən ibarət anti-Türkiyə koalisiyasını formalaşdırdığı və Ermənistanın da bu avantüraya fəal qoşulduğu vaxt verilib… Amma, bağışlayın, əgər Türkiyə ətrafında vəziyyət dəyişsə, onda nə?!
25 aprel 2023-cü il… Paşinyanın yaxın adamı, o zaman vəzifəni müvəqqəti icra edən, indiki İrəvan meri Tiqran Avinyan “Nemesis” qruplaşmasının terrorçularının şərəfinə xatirə fontanı quraşdırdı. Memorial fontanın açılışında Tiqran Avinyan qeyd etmişdi: “Bundan sonra nəsillər 1915-ci il Erməni Soyqırımını təşkil edən və həyata keçirən Gənc Türklərin liderlərindən, 1918-ci ildə Bakıda ermənilərin qırğınının təşkilatçılarından qisas alan kimi, Vətən qarşısında ehtiram, özünəməxsus təzim və məsuliyyət mesajı olan bu abidə vasitəsilə qəhrəman ermənilərin tarixini öyrənəcəklər”…
Türkiyə başa düşür ki, Ermənistanın hazırkı rəhbərliyinin tarixi və real Ermənistanla bağlı bəyanatlarına etibar etmək olmaz, yalnız fundamental sənədləri dəyişdirmək üçün hərəkətlər (!) irəli getmək üçün etimad mühiti yarada bilər… Azərbaycan və Türkiyənin indiki Paşinyanın bir neçə ildən sonra dəyişməyəcəyinə zəmanəti yoxdir və gələcəkdə hansı Paşinyanla qarşılaşmalı olacağına dai heç bir fikri yoxdur…
Çünki biz 2019-cu və 2020-ci illərdə fərqli Paşinyanlar gördük, eyni zamanda 2022-ci ildə də Paşinyanı gördük ki, o, bir tərəfdən sanki Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyırdı, digər tərəfdən isə Arayik Arutyunyanın poçtalyonu rolunu oynayıb, sonuncunun məktublarını mavi qovluqda ABŞ və Aİ-yə çatdırırdı.
Fərhad Məmmədov
Politoloq
