2025-ci ilin payızında Azərbaycanın qədim və mənəvi irs daşıyıcısı olan Qəbələ şəhəri mühüm bir tarixi hadisəyə ev sahibliyi etdi – Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) növbəti zirvə görüşü məhz burada keçirildi. Azərbaycanın sədrliyi ilə təşkil edilən bu görüş, həm rəmzi, həm də strateji baxımdan olduqca böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu samit yalnız bir diplomatik tədbir deyil, Türk dünyasının gələcək vizionunun cızıldığı və yeni geosiyasi güc mərkəzinin formalaşdığı bir dönüm nöqtəsi oldu.
Zirvə görüşü çərçivəsində aşağıdakı əsas istiqamətlər müzakirə olundu:
1. Ticarət və İqtisadi Əməkdaşlıq: Türk Dövlətləri arasında ticarət əlaqələrinin gücləndirilməsi məqsədilə Ticarət və Sərbəst Zonaların yaradılması planlaşdırıldı. Bu, həm iqtisadi əlaqələrin inkişafını sürətləndirəcək, həm də Türk dövlətlərinin dünya iqtisadiyyatında daha güclü bir mövqe əldə etməsinə imkan yaradacaq.
2. Nəqliyyat və Enerji Layihələri: Zəngəzur dəhlizi, Orta Dəhliz (Transxəzər nəqliyyat marşrutu) və Türk enerji bazarlarının inteqrasiyası ön planda idi. Bu layihələr Türk dövlətləri arasında iqtisadi və ticarət əlaqələrini daha da möhkəmləndirəcək, regionda enerji təhlükəsizliyini təmin edəcək.
3. Təhlükəsizlik və Müdafiə: Regional sabitliyə töhfə verəcək müdafiə sənayesi əməkdaşlığına dair ilkin razılaşmalar əldə olundu. Bu əməkdaşlıq, Türk dövlətlərinin təhlükəsizliyini və müdafiə gücünü artıracaq, regionda müstəqil və güclü bir mövqe qazandıracaq.
4. Təhsil və Gənclər Siyasəti: Ortaq universitet layihələri və türkdilli gənclərin mübadilə proqramları genişləndiriləcək. Bu, gənclər arasında mədəni mübadiləni təşviq edəcək, həmrəyliyi gücləndirəcək və Türk dünyasının gələcək nəsillərini daha da birləşdirəcək.
5. Ortaq Media Məkanı və İnformasiya Təhlükəsizliyi: Dezinformasiyaya qarşı mübarizə və informasiya suverenliyi məsələləri müzakirə olundu. Türk dövlətləri, müasir dövrdə informasiya təhlükəsizliyinin vacibliyini qəbul edir və ortaq media məkanının qurulması üçün addımlar atmağa qərar verdilər.
Azərbaycan bu bu Zirvə görüşü ilə bir daha sübut etdi ki, yalnız enerji ölkəsi olmaqla kifayətlənmir, həm də regional diplomatiyanın və türkdilli dünyada inteqrasiyanın mərkəzlərindən biridir. Prezident İlham Əliyevin Zirvə görüşündəki çıxışı, Türk dünyasının gələcək strateji xəritəsinin formalaşmasına mühüm töhfə verdi.
Xüsusilə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı çağırışı və Ermənistanın destruktiv mövqeyinin ifşası üzv dövlətlər tərəfindən açıq və güclü dəstək gördü. Eyni zamanda, bugünkü geosiyasi reallıqlar fonunda Türk Dövlətləri Təşkilatının gələcəyi daha da perspektivli görünür. Rusiyanın zəiflədiyi, Qərbin Orta Asiyada boşluq buraxdığı bir vaxtda Türk dövlətləri arasında sıx inteqrasiya ilə yeni bir güc mərkəzi yarana bilər.
Qəbələ Zirvə görüşü Türk dövlətlərinin “strateji avtonomluq” prinsipini önə çıxararaq, regional və qlobal siyasətdə daha fəal və müstəqil oyunçuya çevrilməsinin siqnalını verdi. Nəticə etibarilə, Qəbələdə keçirilən bu samit, sadəcə bir diplomatik tədbir deyil, bir tarixi dönüş nöqtəsi, Türk dünyasının birliyi və gələcək vizionunun manifesti kimi yadda qalacaq. Ortaya qoyulan həmrəy mövqe, qəbul edilən qərarlar və siyasi iradə sübut etdi ki, XXI əsr eyni zamanda Türk əsri də ola bilər.
Bu Zirvə görüşü , həm Qafqazın, həm də bütövlükdə Avrasiya məkanının yeni güc balansı və təhlükəsizlik arxitekturasının formalaşmasına ciddi təsir göstərəcək.
Əfsanə İbrahimova
YAP Şirvan Şəhər Təşkilatının fəalı
