Artıq Rusiya-Ukrayna müharibəsinin 664-cü günüdür. Çoxları elə fikirləşirdi ki, müharibə başlayan kimi Rusiya bir anda Ukraynanı məğlub edəcək. Bir qrup isə hesab edirdi ki, Ukraynaya ABŞ və Qərb dəstək verərək Rusiyanı qısa zamanda məğlub edəcək. Ancaq keçən zaman müharibənin daha da uzanacağına dəlalət edir. Ukrayna tərəfi hesab edir ki, dünyanın ikinci ən güclü ordusu titulunu daşıyan rus qoşunlarını məğlub edib, Rusiya tərəfi isə xüsusi əməliyyatı davam etdirdiyini və qələbəyə heç nə qalmadığını iddia edir. Hər iki tərəfin öz həqiqəti var. Ukrayna tərəfi Qərbin böyük dəstəyinə baxmayaraq, uzun müddət Rusiyaya qarşı müharibəni davam etdirə bildi və hətta bəzi ərazilərdə rus ordusunu məğlub edərək qələbələrə nail oldu. Rusiya tərəfi dünyanın bir sıra güclü fövqəldövlətlərinin ona qarşı vuruşmasına baxmayaraq, müharibəni davam etdirir. Ukraynanın bəzi ərazilərini öz nəzarətində saxlayır.
Ukrayna tərəfi həftəsonu Rusiyaya məxsus 20 pilotsuz təyyarə və raketi məhv etməyə müvəffəq olduğunu, onlardan 9-unun Odessa vilayətində olduğunu açıqlayıb. Şənbə günü isə Ukrayna tərəfinin bəyanatlarına görə, onlar ölkənin 11 müxtəlif regionunda 30-a yaxın pilotsuz uçan aparatı məhv ediblər. Öz növbəsində, Rusiya Federasiyasının Müdafiə Nazirliyi Lipetsk, Rostov və Volqoqrad vilayətlərində 30-a yaxın pilotsuz uçan aparatı məhv etdiyini açıqlayıb. Xüsusilə Avdeevka adlanan qəsəbə üçün hərbi əməliyyatlar qızğın davam edir. Ukrayna hərbçilərinin fikrincə, Ukrayna tərəfi hələ də effektiv müdafiə təşkil edə bilir, Rusiya tərəfi isə intensiv hücumlarını davam etdirir.
Rusiya silahlı qüvvələri Belqorod vilayətində Ukraynaya məxsus “Toçka-U” raketini vurarkən Almaniya kansleri Şolz Ukraynaya yardımın azaldıla biləcəyini açıqlayıb. Qərbin Ukraynaya irimiqyaslı yardım göstərə bilməməsi və ya istəməməsi uzun müddətdir müzakirə mövzusudur. Bunu müxtəlif rəy sorğuları və ABŞ Konqresinin qərarı sübut edir. Bayden Ukraynaya növbəti yardım göndərmək üçün hər şeyi edəcəyinə söz versə də, Konqres heç vaxt razılaşmayıb.
Üstəlik, amerikalı konqresmenlər Ukraynadan, daha doğrusu Zelenskidən yardım göstərmək üçün aydın strategiya gözləyirlər. Nümayəndələr Palatasının spikeri Mayk Conson Zelenski ilə görüşdən sonra Ukraynaya qalib gəlmək şansı verəcək strategiyanın dəqiq formalaşdırılmasına ehtiyac duyduqlarını açıqlayıb, lakin indiyə qədər verilən cavablar onları qane etməyib.
Baydenin siyasi bəyanat səviyyəsində nə vəd etməsindən asılı olmayaraq, yardımın heç vaxt çatmadığı bir həqiqətdir. Milli Təhlükəsizlik Şurasının strateji kommunikasiyalar üzrə koordinatoru Con Kirbi, öz növbəsində, Amerika administrasiyasının Ukraynaya “bir neçə həftəlik” vəsaiti və iki hərbi yardım paketi olduğunu açıqladı. Qərbin tərəflər arasında barışıq istəyib-istəməməsindən asılı olmayaraq, müharibənin uzun müddət davam edəcəyini nəzərə alsaq, bu, həm də “qara ürəyin təsəllisi” kimi görünür. Yeri gəlmişkən, bunu Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı Zalujnı da “The Economist”ə müsahibəsi zamanı bildirib. O qeyd edib ki, əks-hücum gecikir və bunun böyük təhlükəsi var: müharibə uzunmüddətli səngər müqavimətinə çevrilə bilər. Üstəlik, nə Avropanın, nə də ABŞ-ın uzunmüddətli perspektivdə bu müharibəyə hazır olmadığı bəlli olduqdan sonra Qərbin müzakirəsi dəyişməyə başladı. Avropa ölkələri, eləcə də Ukraynaya hərbi dəstək verən ABŞ artıq öz hərbi ehtiyatlarını tükəndirib və silah istehsalı lazımi hərbi texnikanı vaxtında təmin edə bilmir. Məsələn, Ukrayna hərbçiləri xəbərdarlıq edir ki, vəd etdikləri uzaqmənzilli raketlər və hərbi hava qüvvələri Ukraynaya çatmayıb və nəticədə Ukrayna qanlı itkilər verməkdə davam edir. Yeganə nəzərəçarpacaq dəyişiklik Aİ liderlərinin Ukrayna və Moldova ilə Aİ-yə üzvlüklə bağlı danışıqlara başlandığını elan etməsi oldu.
Yaxşı, Rusiya Federasiyasında, deyəsən, Ukrayna ətrafında kəskin böhran bir qədər səngiyib, çünki Rusiya tərəfi öz ordusunun ehtiyaclarını hərbi istehsal hesabına təmin edə bilir, lazımi hərbi texnikanı isə vaxtında etibarlı tərəfdaşlardan ala bilir.
Yerli qərbpərəstlərimiz isə nə qədər iddia etsələr də, Rusiya imperiyasının dağıldığını, Rusiyanın tezliklə mövcudluğunu dayandıracağını bəyan etsələr də, bu baş vermir. Təkzibedilməz sübut kimi fakt olaraq qalır: ən çox itki verən tərəf Ukraynadır, Rusiya isə hələ də ayaqdadır. Rusiya-Ukrayna müharibəsi ətrafında ziddiyyətlərin həm Avropa İttifaqı daxilində, həm də ABŞ-da dərinləşdiyi danılmazdır. Və əgər Qərb kifayət qədər yardım olmadan Ukraynanı Rusiya ilə təkbaşına tərk etmək qərarına gəlsə, iki qardaş xalq arasında bu qanlı müqavimətin necə bitəcəyini təsəvvür etmək çətindir. Hər halda, Putinin bəyanatlarında yaxşı heç nədən danışılmır və qonşu Ukraynanın Avropa dövlətlərinin bəzi ərazi mübahisələrini yada salmaq və onları yeniləməkdən çəkinməməsi yalnız zaman məsələsidir.
Ən təhlükəlisi odur ki, müharibə nəticəsində hərbçilərin kifayət qədər nüfuzlu mövqe qazandığı Ukraynada da ziddiyyətlər dərinləşir. Bu gün Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı Zalujnı ilə Zelenski arasında ziddiyyətlərin dərinləşməsi ilə bağlı xəbərlər artıq aktiv şəkildə müzakirə olunur. Zalujninin prezident seçkilərində namizədliyini irəli sürəcəyinə isə Zalujninin çevrəsindən heç kim şübhə etmir. Bir daha biz əslində faciəvi vəziyyətin şahidi olduq ki, Ukraynanın siyasi rəhbərliyi üçüncü ölkələrin çağırışlarından ruhlanan və ilkin olaraq yaxşı hərbi dəstək alaraq müharibəyə girib, orada döyüşmək qabiliyyətinə malik böyük bir insan kütləsini itirib, çoxunu itirib. ölkənin infrastrukturu məhv edildi, iqtisadiyyatı məhv edildi və hələ də ontoloji problemlə üzləşir. Həmin Qərb Ukraynadan heç bir halda Rusiya ilə danışıqlara getməməyi tələb edəndə bu gün artıq Ukraynanı yardımdan məhrum etməkdən danışır. Və burada heç də Qərbin pis olmasından, məsələn, Rusiyanın yaxşı olmasından getmir. Yox, burada söhbət şabalıdı oddan çıxarmağa çalışan başqasından gedir və o Ukrayna idi.
Qərb Rusiyanı məğlub edə bilmədi, yoxsa istəmədi?Bir çox ekspertlər tərəfindən həlledici hesab edilən 2024-cü ilin geosiyasi prosesləri zamanı cavab ala biləcəyimiz sual budur.
Qoşqar Salmanlı
