Kayseri Türkiyənin Mərkəzi Anadolu regionunda yerləşən böyük sənayeləşdirilmiş şəhəridir. Kayseri Böyükşəhər Bələdiyyəsinin fəaliyyət göstərdiyi şəhər, struktur olaraq beş böyük ilçə, Qocasinan, Məlikqazi və 2004-cü ildən bu yana Hacılar, İncəsu və Talas, bunlarla yanaşı 11 kiçik ilçə, Ağqışla, Bünyan, Dəvəli, Fəlahiyyə, Özvətən, Pınarbaşı, Sarıoğlan, Sarız, Tomarza, Yəhyalı olmaqla ümumilikdə 16 ilçədən ibarətdir.
Kayseri, hündürlüyü 3916 metr olan Ərciyəs dağının ətəyində yerləşir. Şimal və şimal-qərbdə Yozqat, şimal-şərqdə Sivas, şərqdə Qəhrəmanmaraş, cənubda Adana, cənub-qərbdə Niğdə, qərbdə Nevşəhər ilə əhatə olunmuşdur. Dünyanın ən qədim şəhərlərindən biri olan Kayseri antik dövrlərdə Kappadokiya adlanan tarixi bölgənin bir hissəsi olmuşdur. İpək yolu üzərində yerləşən şəhər, coğrafi mövqeyinə görə daim düşmən işğallarına məruz qalmışdır. Həmçinin, bölgə bir çox sivilizasiyaların beşiyi olmuşdur.
Türkiyə iqtisadiyyatında diqqətçəkici ölçüdə inkişafa malik şəhərlərin yer aldığı Anadolu Pələngləri qruplaşmasında ilk sırada yer alan Kayseri, regionda yüksək sənayeləşməsi ilə digər şəhərlərdən kəskin fərqlənir. Şəhərdə işsizlik digər şəhərlərə nisbətən olduqca aşağıda səviyyədə olmuş, oxuma-yazma qabiliyyətinə görə isə İstanbul və Ankara kimi böyük şəhərlərlə daim rəqabətdə olmuşdur.Savadlılıq səviyyəsi isə 93,82% olaraq təyin olunmuşdur. Kayseri torpaqlarının 54,3%-i kənd təsərrüfatı üçün olduqca əlverişlidir.
Şəhər bir sıra tarixi abidələri, o cümlədən Səlcuqlu dövrünə aid bir çox tarixi abidəyə ev sahibliyi edir. Adətən Kappadokiya ziyarətlərində xeyli miqdarda turist qəbul edən Kayserinin özünə məxsus bir çox görməli məkanları var. Səlcuqlu və Osmanlı dövrünə aid tarixi abidələr və muzeylər yer alan Pınarbaşı, Ağqışla, Talas və Dəvəli ilçələri, şəhər ətrafında alpinizm və trekinq üçün Ərciyəs dağı, raftinq üçün Zamantı çayı olduqca məşhurdur. Şəhərdə Erkilet Beynəlxalq Hava Limanı xidmət göstərir. Bununla yanaşı, şəhər 2 dövlət Ərciyəs Universiteti, Abdullah Gül Universiteti, 1 özəl Nuh Naci Yazqan Universitetinə ev sahibliyi edir.
Türkiyə Statistika Qurumunun 2020-ci il siyahıyaalmasına əsasən, şəhər əhalisi 1 milyon 500,000 min nəfərdir.
Kayseri şəhərinin eramızdan əvvəlki məskunlaşma tarixi haqqında ən vacib məlumat Kaniş ərazisində aparılan qazıntılar nəticəsində əldə edilmişdir. Bu ərazidə Mərkəzi Anadolunun ən böyük kurqanlarından birinə rast gəlinmiş və mövcud məlumata görə, bu tapıntılar Kayserinin Kiçik Asiya tarixi boyu əhəmiyyətli bir yaşayış məskəni olmasını sübut etmişdir.
Paleolit dövrünün izləri Kappadokiyada nadir görülsə də, bu günə qədər aparılan araşdırmalar nəticəsində üst paleolit dövrünə aid bir çox tarixi abidələrə rast gəlinmişdir. Paleolit dövründən sonrakı vulkanizm prosesinin davam etməsi, neolit dövrünədək burada məskunlaşma şəraitinə mane olmuşdur. Bölgədə aparılan arxeoloji tədqiqatlarda neolit dövrünə aid bir çox yaşayış məntəqələri müəyyən edilmişdir. Ürgüp yaxınlığında neolit dövrünə aid daş alətlər neolit dövrünə aid ən böyük məskunlaşma mərkəzlərindən biri olmuşdur. Kappadokiyadakı ilk yaşayış izləri isə olduqca qədim tarixə malikdir. Höyük ərazisində aparılan arxeoloji tədqiqatlar isə bölgədə xetlərdən Bizans dövrünə qədər müxtəlif mədəniyyətlərin yaşadığını sübut edir. Bu dövrün izlərini yerli sakinlərin istifadə etdiyi alətlərin qalıqlarının köməyilə görmək mümkündür.
Kappadokiyanın tarixi Çatalhöyükdən başlayır. E.ə 5000–4000-cü illər arasında burada müxtəlif xalqlar yaşamışdır. Lakin Kappadokiyanın ilk tanınmış sakinləri luvilər və hettlər olmuşdur. Kaniş, Kayseri düzənliyinin şimal-şərqində yerləşən Karahöyük kəndinin cənubunda yerləşir. Bu bölgələrdə əsasən Assuriya tacirləri məskunlaşmışdır.
Assuriya tacirləri yazı ilə yanaşı Anadoluya silindr möhürləri, mədən, məbədlər və tanrı ideyaları da gətirmişlər. Beləliklə, Anadolunun yerli mədəniyyəti Mesopotamiya mədəniyyətinin təsiri altında inkişaf etmiş və burada bənzərsiz mədəniyyət meydana çıxmışdır. Assuriya tacirlərinin burada məskunlaşma dövrü, e.ə. 1850–1800 illəri arasında başa çatmışdır. E.ə 1900–1750 illər arasında burada tacirlərin sayı artmış, ticarət inkişaf etmişdir. Höyük bölgəsində xetlərə və frigiyalılara aid bir çox tarixi qalıqlara rast gəlinmişdir. “Gözəl atların böyüdüldüyü məkan” mənasını verən Kappadokiyanın tarixi adı da Assuriyalıların mirasıdır.Assuriyalıların Katpatuta adlandırdığı bölgə fars dövründə Kapadokiya adlandırılmışdır.
Kayseridə gəzməli yerlər İç Anadolunun ən gözəl yerlərindən ibarətdir. Kayserinin təbii və tarixi gözəllikləri Türkiyənin hər yerindən səyahətsevərləri özünə cəlb edir və tamamilə fərqli kəşf yerləri təklif edir.
Xüsusilə qış aylarında səyahət məkanlarından biri olan Kayseridə gəzməli yerlər elə gözəl yerlərdən ibarətdir ki, hər kəsi heyran edir. Qış mövsümündə çoxlu xizəksevər turistləri özünə cəlb edən Erciyes Kayak Mərkəzi və bir çox digər təbiət gözəllikləri ilə yanaşı, bu şəhər bizə öz tarixi yerlərini də kəşf məkanları kimi təqdim edir. Kayserinin məşhur yeməkləri də bu şəhərdə dadmağa dəyər. Kayserinin təbii və tarixi yerlərini birlikdə araşdıracaq və bu qədim şəhər haqqında bütün məlumatları sizə təqdim edəcəyik. Xizək kurortuna səyahət edərkən , bu şəhərin hər küncünə baş çəkmədən ayrılmayın. Kayseridə həzz alacağınız dərin tarix və sülhə addım atacağınız təbii gözəlliklər sizi gözləyir.
Kayseri əsrlər boyu bir çox sivilizasiyaya ev sahibliyi etmiş qədim bir şəhərdir. Dünyanın ən qədim şəhərlərindən biridir . Bu başlıqla hər kəsin maraqlandığı bir yerdir. Memar Sinanın məmləkəti Kayseri mehmanxanaları, mədrəsələri, məscidləri, karvansarayları və muzeyləri ilə görməyə dəyər.
Kayseridə ziyarət ediləcək yerlərin Türkiyənin əhəmiyyətli səyahət yerləri arasında olduğunu söyləyə bilərik. İç Anadolu Bölgəsinin ən gözəl şəhərlərindən biri olan bu şəhər kontinental iqlimin gözəlliklərini ziyarətçilərinə təqdim edir. Kayseridə hara gedəcəyinizi düşünmədən sadəcə bu şəhəri kəşf etmək üçün planlarınızı qura bilərsiniz. Kayseri tarixi İpək Yoluna ev sahibliyi edir və buna görə də çoxlu tarixi əsərlərə malikdir. Səlcuqlular dövründən qalan məscidlər, böyük bazarlar, mədrəsələr bunu sübut edir. Kapadokyaya yaxınlığı da bu şəhərin görməli yerlərini araşdırmağın səbəbidir. İnsanlar tez-tez ziyarət etdikləri şəhərdə gəzməli yerlərə maraq göstərirlər.
1-Kayseri qalası
Roma İmperatorluğundan günümüzə qədər gəlib çatan tarixi qala Kayserinin ürəyi kimi tanınan Cümhuriyyət meydanında yerləşir. Bu şəhərin simvollarından biridir. Xarici divarlar böyük ölçüdə dağılmış olsa da, daxili divarlar hələ də sağ qala bilib. Kayseri qalası ölkəmizdə ən yaxşı qorunan qalalardan biri kimi tanınır. Divarlarda İzzəddin Keykavus dövründə tikilmiş İntens qalası və Əlaəddin Keykubat dövründə tikilmiş Ok qalası var.
2- Hunat Hatun İctimai Kompleksi
Kayserinin mərkəzində yerləşən bu sosial kompleks Kayserinin ziyarət edilməli tarixi yerləri sırasındadır. Bu, çox gözəl bir səyahət yeridir və görməyə və kəşf etməyə dəyər bir yerdir. Bu, həm də şəhərin tarixi fakturasına böyük töhfə verir. 1237-ci ildə Əlaəddin Keykubatın həyat yoldaşı Mahperi Hunat Hatun tərəfindən tikilmişdir.
3-Fırlanan Günbəz
Çox əhəmiyyətli tarixi binalardan biri Döner Kümbetdir. Səlcuqlular dövründən günümüzə qədər gəlib çatmış tarixi binadır. 1289-cu ildə Əlaəddin Keykubatın qızı Şahzadə Şah Cihan Hatunun adına tikilmişdir. Türbənin üzərindəki daş bəzəklər türk sənətinin nümunəsidir.
4-Kurşunlu məscidi
Memar Sinanın məmləkətində tikdirdiyi şah əsərdir. Bu məsciddən başqa Memar Sinan başqa bir məscid tikdirmişdir. Lakin günümüzə yalnız Kurşunlu məscidi gəlib çatmışdır. Məsciddə klassik Osmanlı memarlığını əks etdirən Memar Sinan 22 yaşına qədər burada qalıb, sonra isə mühacirət edib. Məscidin günbəzi qurğuşundan tikildiyi üçün bu ad verilmişdir. Məscidin daxilindəki bəzəkləri görməyə dəyər. Tək günbəzli və tək minarəli məscidin bir girişində Əhməd paşa tərəfindən tikildiyi yazılıb.
5-Gevher Nesibe Tibb Tarixi Muzeyi
Bu yer Kayserinin tarixi gözəlliklərindən biridir. Səlcuqlular dövründən qalan bu məqam şəhərin əhəmiyyətini daha da artırmışdır. Bu, dünyanın ilk tibb mərkəzidir. Ona görə də böyük əhəmiyyət kəsb edir. İndi muzey kimi fəaliyyət göstərir. 1205-ci ildə tikilmiş tarix muzeyi sizə çoxlu məlumat sərvəti təklif edir.
6-Atatürk Muzeyi
Məlikqazi rayonunda yerləşən bu muzey 19-cu əsrdə tikilmiş tarixi binadır. Son Osmanlı dövrünün izlərini daşıyan bu ev, Mustafa Kamal Atatürkün ilk dəfə qonaq olduğu ev olduğu üçün 1988-ci ildən xidmətdədir. Raşit Ağa Köşkü kimi də tanınan bu yerin xaricində yonma daşlar var.
Erciyesi yalnız xizək kurortu kimi qeyd etmək mümkün deyil. Yerləşdiyi yerə görə bir çox sivilizasiyaların məskəni olan bu yer bir çox sivilizasiyaların izlərini daşıyır. Dağın başında Bizans keşişlərinin geri çəkildiyi mağaralar var. Bu mağaralar həm də pis hava şəraitində alpinistlər üçün sığınacaq rolunu oynayır. 30 milyon il əvvəl vulkan püskürməsinin baş verdiyi bu yerin külləri də pəri bacalarının əmələ gəlməsinə səbəb olub. Türkiyənin ən yüksək dağlarından biri olan Erciyes dağı sizi ziyarətə çağırır.
Bir sözlə yolunuzu Türkiyənin mədəniyyət beşiyi hesab edilən Kayseridən salın.
Qoşqar Salmanlı
