Fransa, Ukraynanın Hərbi Hava Qüvvələrini gücləndirmək üçün yeni döyüş təyyarələri və hava hücumundan müdafiə sistemləri istehsal etməyi planlaşdırır. Lakin, The Wall Street Journal (WSJ) qəzetinin məlumatına görə, bu planın həyata keçirilməsi üçün hələ də maliyyə məsələsi həll olunmayıb. Nəşr bildirir ki, nə Ukrayna, nə də Fransa “Rafale” qırıcılarının istehsalını maliyyələşdirmək üçün lazım olan vəsaitə malik deyil.
Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski 16 noyabr tarixində Parisə səfər edərək, Fransadan müxtəlif silahların alınması üçün saziş imzalayıb. Kiyev, Fransadan pilotsuz uçan aparatlardan və idarə olunan bombalardan tutmuş SAMP/T raketdən müdafiə sistemlərinə və 100-ə qədər Rafale qırıcısına qədər bir sıra silahlar almağı planlaşdırır.
Əgər müqavilə bağlanarsa, Ukrayna, İsveçdən 150-yə qədər Gripen qırıcısı almaq niyyətindədir və beləliklə, Rusiyadan kənarda Avropanın ən böyük qırıcı donanmasını qurmağı hədəfləyir. Lakin bu elan, müdafiə analitikləri arasında skeptisizmə səbəb olub. Onlar, qırıcı təyyarələrə ayrılacaq külli miqdarda vəsaitin Ukraynanın döyüş meydanındakı mövcud ehtiyacları və Avropalı müttəfiqlərinin maliyyə imkanları ilə uyğun olub-olmadığını sual altına alırlar.
WSJ, həmçinin qeyd edir ki, Ukrayna və Fransa bu qırıcıların istehsalını maliyyələşdirməyə vəsait tapa bilməyəcəklər. Avropa İttifaqı nümayəndələri, Ukraynanın bu yazda vəsaitlərinin tamamilə tükənməsi ehtimalını istisna etmirlər. Bununla yanaşı, Fransanın öz büdcə kəsirini azaltmaq üçün apardığı mübarizə bir neçə hökumət dəyişikliyinə səbəb olub.
Fransa prezidentinin sözlərinə görə, Ukrayna prezidenti Zelenski Fransa və İsveç silahlarını almaq istəyərək, ölkəsinin ABŞ-dan asılılığını azaltmaq niyyətini vurğulayır. Ukrayna, həmçinin, “Patriot” raketdən müdafiə sistemi uğurla tətbiq olunsa da, indi Avropadakı ekvivalentini olan SAMP/T-ni əldə etmək istəyir. Bu sistemin son versiyasının Fransadan və İtaliyadan Ukraynaya tədarükü gələn ilin əvvəlinə planlaşdırılır.
Fransa rəsmiləri isə Aİ-nin yaxın illərdə Ukraynanın hərbi potensialını maliyyələşdirmək üçün uzunmüddətli bir strategiya hazırlamağı təklif edirlər. Hazırda, Avropa İttifaqı Ukraynaya 183 milyard avro kredit ayırmağı planlaşdırır və bu məbləğ, Rusiyanın Belçikada saxlanılan dondurulmuş aktivlərindən istifadə edilərək təmin ediləcək.
Lakin, Aİ-də bəzi üzv ölkələr, Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən istifadəni dəstəkləmir. Onların əksəriyyəti, Belçikadakı maliyyə vasitəçisi Euroclear-ın bu qərarın hüquqi və siyasi nəticələrindən ehtiyat etdiklərini bildirirlər.
Ukraynanın Fransa silahlarını almaq planları, bir tərəfdən də Belçikanı müsadirə olunmuş Rusiya aktivlərinin sərbəst buraxılması məsələsində cəlb etməyə çalışır. Müdafiə analitiki Nik Kanninqem bu məsələyə dair açıqlamasında, “Əgər bunu siyasi kontekstdə şərh edirsinizsə, haqlısınız. Lakin, Rusiyaya nə qədər yaxınsınızsa, o qədər çox avadanlıq lazımdır,” – deyə bildirib.
Eyni zamanda, Fransanın Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun tədqiqatçısı Leo Peria-Pegnet, “Rafale” təyyarələrinin istehsalçısı “Dassault Aviation” şirkətinin qarşıdakı 10 il ərzində 100 qırıcı istehsal etməyi çətinliklə reallaşdıracağını qeyd edib. Onun sözlərinə görə, Rafale təyyarəsinin istehsalı üçün təxminən iki-üç il vaxt tələb olunur. Şirkət, oktyabr ayında növbəti beş il ərzində 233 təyyarə istehsal etməyi planlaşdırdığını açıqlayıb.
Ukrayna və Fransa arasında əməkdaşlıq çərçivəsində, Zelenski 2035-ci ilə qədər Fransadan 100 ədəd Rafale F4 qırıcısı, SAMP-T hava hücumundan müdafiə sistemləri, hava-hava raketləri və hava bombaları sifariş etməyi planlaşdırdığını bəyan edib. Zelenski, həmçinin, Mirage-2000 qırıcılarını idarə etməyi bacaran ukraynalı pilotların bu yeni təyyarələri də tez öyrənə biləcəyini bildirib.
Fransanın müdafiə rəsmiləri, bəzi Rafale təyyarələrinin ölkənin strateji ehtiyatlarından ayrılacağını bildirib. Ancaq fransız mənbələri bildirirlər ki, Rafale təyyarələrinin istehsal sürətinin artırılmasına baxmayaraq, bu təyyarələrin faktiki təhvil verilməsi üç ilə qədər çəkə bilər.
