Rusiya 2025-ci ildə Ukraynaya qarşı hava hücumlarını kəskin şəkildə artırıb və “Şahid” tipli pilotsuz uçuş aparatlarının istifadəsini dörd dəfə artırıb. Sky News-in məlumatına görə, Rusiyanın 2025-ci ildə 44 minə yaxın “Şahid” dronu və onun variantlarını buraxdığı bildirilir. Bu, ötən il ilə müqayisədə dörd dəfə çoxdur.
Strategiya və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin (CSIS) məlumatlarına əsasən, “Şahid” dronlarının istifadəsi 303% artıb, bu da Ukraynanın hava hücumlarına qarşı müdafiə sisteminə böyük təzyiq yaradır. Lakin Ukraynanın hava hücumundan müdafiə qüvvələri “Şahid”lərin 64%-ni məhv etməyi bacarıb ki, bu göstərici keçən ilin (68%) nəticələrindən bir qədər aşağıdır. Ukraynanın hərbi qüvvələri çox vaxt “Şahid”ləri hədəfə çatmadan havada məhv edir.
Bununla yanaşı, çoxsaylı “Şahid” dronlarının havaya buraxılması, mülki əhalinin daha çox zərər görməsinə səbəb olur. BMT Monitorinq Missiyasının məlumatına görə, 2025-ci ilin yanvar-sentyabr ayları arasında Rusiyanın raket və dron hücumları nəticəsində ən azı 494 mülki şəxs həyatını itirib. Bu, BMT-nin ilk dəfə olaraq “Şahid” dronlarının vurduğu ziyanı ayrıca izləməyə başlamasından sonra qeydə alınan məlumatdır, buna görə də müqayisəli analizlər hələlik mümkün deyil.
Rusiya, 2022-ci ilin fevral ayında tammiqyaslı müharibəyə başladıqdan sonra İrandan aldığı “Şahid” dronlarını istifadə etməyə başlayıb və daha sonra öz istehsalını təşkil edib. Bu dronlar “Geran-1” və “Geran-2” kimi adlarla tanınır. EODynamis şirkətinin ekspertləri, Rusiyanın bu dronları daim təkmilləşdirdiyini və onların başlıca döyüş başlıqlarını 50-90 kq arasında ağırlaşdırdığını qeyd edirlər. Həmçinin, bu dronların müxtəlif növ partlayıcı maddələr – o cümlədən, parçalanan və termobarik partlayıcılar ilə təchiz edildiyi bildirilib.
İyul ayında Rusiya mediası, “Şahid” dronlarının istehsalı üçün Alabuga xüsusi iqtisadi zonasındakı zavoddan çəkilmiş görüntüləri yayımlayıb. Bu müəssisənin ildə 25 min dron istehsal etməyi planlaşdırdığı və Ukrayna kəşfiyyatının məlumatlarına əsasən, 2025-ci ilin sonuna qədər Rusiya ümumilikdə 79 min belə dron istehsal edə bilər.
CSIS ekspertləri, Rusiyanın istifadə etdiyi “tükənmə taktikası”nı izah edirlər. Bu taktika, Rusiyanın ucuz dronları vasitəsilə Ukraynanın bahalı hava müdafiə sistemlərini tükəndirməyə çalışmasıdır. Məsələn, bir “Şahid” dronunun qiyməti 20-50 min dollar arasında dəyişir, halbuki bir PUA-nın (pilotsuz uçuş aparatı) havada məhv edilməsi üçün tələb olunan raketlər yüz minlərlə dollara başa gəlir. Bu səbəbdən, Ukraynalı hərbçilər müdafiə sistemlərini gücləndirərək, bu uçan hədəfləri məhv etmək üçün daha sərfəli “dron-kəşfiyyatçıları” da istifadə edirlər.
Ekspertlər, “Dron müharibəsinin uğuru, tərəflərin nə qədər tez uyğunlaşa biləcəyindən və bu mübarizəni daha iqtisadi şəkildə necə idarə edə biləcəyindən asılıdır”, – deyə vurğulayırlar.
Ukrayna kəşfiyyatı, Rusiyanın “Şahid” dronlarının istehsalını artırmağı və müxtəlif növ BPLA-ların istehsalını davam etdirməyi planlaşdırdığını bildirir. Bu il üçün Rusiya ən azı 36 min “Şahid” və digər növ hücum dronları istehsal etməyi planlaşdırır.
Bundan əlavə, Sumy bölgəsində “Şahid”lərə bərkidilmiş əks-tank minaları tapılıb. Hücumlar zamanı Rusiya, dronların altına iki ədəd əks-tank minalarını yerləşdirərək, onların daha böyük təhlükə yaratmasına səbəb olur. Hətta bu dronlar vurulsa belə, minalar böyük təhlükə yaratmağa davam edir.
Rusiya “Şahid” dronları ilə silahlanmış şəkildə, Ukrayna üzərində yeni və daha mürəkkəb hava hücumları həyata keçirir. Bu, mülki əhali üçün böyük təhlükə yaratmaqla yanaşı, Ukraynanın hava müdafiə sistemlərini tükəndirərək döyüş meydanında üstünlük qazanmağa yönəlmişdir.
