The Times yazır ki, ABŞ prezidenti Donald Trampın xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff və onun kürəkəni Cared Kuşnerin Moskvaya planlaşdırılan səfəri Ukrayna ilə bağlı potensial sülh sazişinin gedişatını dəyişə və ya onun taleyini həll edə bilər.
Bazar günü Floridada ABŞ və Ukrayna nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə keçirilən görüşdə idman mövzuları deyil, Ukraynanın gələcəyi müzakirə olunub. Lakin nəşr qeyd edir ki, əsas proses məhz yaxın günlərdə Vitkoff və Kuşnerin Moskvaya səfəri zamanı baş verəcək.
Floridadakı danışıqlarda ABŞ dövlət katibi Marko Rubio da iştirak edib və prosesi daha ənənəvi diplomatik çərçivədə saxlamağa çalışıb. Ukraynanı isə Milli Təhlükəsizlik və Müdafiə Şurasının katibi Rustem Umerov təmsil edib. Andriy Yermakın istefasından sonra Umerov gözlənilmədən nümayəndə heyətinə rəhbərlik edib.
Yermakın istefası Vaşinqtonun Moskva ilə əsas məsləhətləşmələrə hazırlaşdığı bir vaxtda Kiyev üçün ciddi zərbə kimi qiymətləndirilir. Vladimir Putin bu hadisədən təbliğat vasitəsi kimi istifadə edərək Zelenskini “oğru lider” adlandırıb və Ukraynanın ABŞ vergi ödəyicilərinin pullarını mənimsədiyini iddia edib. Tramp da Ukraynadakı “korrupsiya vəziyyətinin” danışıqlar üçün əlverişli olmadığını bildirib.
Kiyevdə isə narahatlıq artır — Ukraynanın danışıqlarda iştirak etmədiyi şəraitdə Putin Vitkoff və Kuşner üzərində daha çox təsir göstərə bilər.
Kremlin müşaviri Yuri Uşakovla söhbətin sızmış stenoqramı Vitkoffun “neytral vasitəçi” kimi mövqeyinə şübhələri bir qədər də gücləndirib. Sənəddə Vitkoff Rusiyaya Trampa necə təsir etmək barədə məsləhətlər verir və Zelenskinin ABŞ prezidenti ilə mümkün görüşünün qarşısını almağı təklif edir.
O, söhbət zamanı deyib:
“Rusiya Federasiyası həmişə sülh sazişinin əldə olunmasını istəyib. Mən buna inanıram.”
Nəşr qeyd edir ki, Vitkoff hələ Ukraynaya heç bir səfər etmədən Rusiyaya artıq altıncı dəfə gedəcək.
Ukraynanın müttəfiqləri ehtiyat edir ki, Moskva səfəri zamanı Putin Kuşner və Vitkoffa Qəzza üzrə danışıqlarda nümayiş etdirdikləri rol kimi, sərfəli biznes razılaşmaları təklif edə bilər.
Oktyabrda ABŞ-Rusiya sülh planının ilkin versiyası hazırlanıb və onun ən mübahisəli bəndləri bunlardır:
Ukrayna ordusunun 600 min əsgərlə məhdudlaşdırılması,
bir sıra ərazilərin Rusiyaya verilməsi,
ABŞ-ın gəlirin 50%-ni aldığı dondurulmuş Rusiya aktivlərindən 100 milyard dolların istifadə edilməsi,
ABŞ–Rusiya birgə investisiya fondunun yaradılması,
Avropanın heç bir fayda əldə etmədən əlavə 100 milyard dollar maliyyə təmin etməsi.
Polşa prezidenti Donald Tusk bu plana sərt reaksiya verərək bildirib:
“Biz bilirik ki, bu, sülhlə bağlı deyil. Bu, bizneslə bağlıdır.”
Ukraynanın etirazından sonra plan 19 bəndə qədər qısaldılıb və Rubio prosesi nəzarətdə saxlamağa çalışıb, lakin Moskva səfərinə onun deyil, Vitkoff və Kuşnerin göndərilməsi ciddi narahatlıq doğurur.
The Times xəbərdarlıq edir ki, Moskva görüşünün nəticələri Ukrayna üçün son dərəcə təhlükəli ola bilər. Çünki ABŞ nümayəndə heyəti Rusiyada əsas məsləhətləşmələr apararkən Rubio prosesdə iştirak etməyəcək.
Nəşr yazır:
“Ukrayna üçün problem ondadır ki, ‘qarşı tərəf’ danışıqların əsas mərhələsində otaqda olmayacaq.”
Mümkündür ki, Putin ABŞ nümayəndələrinin “nəticəsiz” geri qayıtmasına imkan verməyə və bu yolla Ukrayna üçün əlverişsiz bir razılaşmanı irəli sürməyə çalışsın.
