image-urabackend

 Prezident:Onlar İran yük maşınlarına erməni nömrə nişanları quraşdırmağa çalışdılar. Belə bir fırıldağa əl atdılar.

image-reklam_sirab_01

Azərbaycan Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev Anadolu agentliyinə müsahibəsində bir il əvvəl Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin daha bir təxribatına cavab olaraq başladığı 44 günlük əks-hücum əməliyyatı haqqında danışıb.

 

– Cənab Prezident, Anadolu agentliyinə müsahibə verməyə razı olduğunuz üçün təşəkkür edirik. Mühüm bir tarixi qeyd edirik – 30 illik işğal altında olan ərazilərin zəfər və azad edilməsinə səbəb olan 27 sentyabr tarixindən bir il keçir. Gəlin o günə qayıdaq, o tarixin şərtlərini xatırlayaq: Azərbaycan niyə əks -hücuma keçdi?

 

– Son dövrdə Ermənistanın Azərbaycana qarşı təxribatları mütəmadi xarakter alıb. Ermənistanın açıqlamaları və addımları bu ölkənin yeni bir müharibəyə hazırlaşdığını sübut etdi. Bunun səbəblərini hələ də başa düşə bilmirəm. Çünki 30 il başqa bir dövlətin torpaqlarını işğal edən və eyni zamanda yeni bir müharibə istəyən bir dövlət bunun səbəblərini çox ciddi şəkildə araşdırmalıdır: mənim sözlərimi təsdiqləyən addımlar göz qabağındadır. İyul ayında Ermənistan Azərbaycan-Ermənistan sərhədində hərbi təxribat törətdi, nəticədə 13 hərbçi və mülki şəxs öldürüldü. Sonra Azərbaycan düşmənə layiqli cavab verdi, biz dövlət sərhədini keçmədik. Sadəcə olaraq onları Azərbaycan torpaqlarından qovduq və bir neçə gün davam edən qarşıdurmalar sona çatdı.

Daha sonra, avqust ayında təmas xəttini keçən bir təxribat qrupu göndərildi, ancaq əsgərlərimiz onları tərksilah etdi.

Bir il əvvəl BMT Baş Assambleyasındakı çıxışımda Ermənistanın yeni müharibəyə hazırlaşdığını bildirmişdim. Üç gün sonra mövqelərimiz və yaşayış məntəqələrimiz yenidən top atəşinə məruz qaldı. Yenə itkilər verdik. Mənim əmrimlə genişmiqyaslı əks-hücum əməliyyatı başladıldı və bildiyiniz kimi bu əməliyyat böyük bir Qələbə ilə başa çatdı.

 

Bir il əvvəlki hadisələrə nəzər salsaq, şübhəsiz ki, bütün hadisələri və prosesləri daha ətraflı təhlil etmək imkanımız var. Ermənistanın yeni rəhbərliyi hərbi nailiyyətlərlə öyünmək, döyüş meydanında uğur qazanmaq istəyirdi. Amma planları baş tutmadı, böyük bir səhvə yol verdilər. Nəticədə acı bir məğlubiyyətə uğradılar.

– Cənab Prezident, bu müharibənin qarşısını almaq mümkün idimi? Uzun müddət fəaliyyət göstərən Minsk Qrupunun həmsədrləri arasında təmaslar var idi. ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri və ya digər amillər bu savaşın qarşısını ala bilərdimi? Həqiqətən nə edilməli idi?

 

– Əlbəttə, qarşısını ala bilərdilər və mən bu mövzuda dəfələrlə fikirlərimi bildirmişəm. Əgər Minsk Qrupu bir vaxtlar İrəvana ciddi təzyiq göstərsəydi, təbii ki, Ermənistan işğal olunmuş əraziləri tərk etmək məcburiyyətində qalacaqdı. Belə olan halda müharibəyə ehtiyac qalmazdı. Amma bu cür təzyiq göstərmədilər. Minsk Qrupuna həmsədrlik edən üç dövlətin də BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri olmasına və dünyanın ən güclü dövlətlərindən biri olmasına baxmayaraq. Məgər onların Ermənistana ciddi mesajlar vermək üçün siyasi çəkisi və siyasi alətləri yox idi? Sadəcə olaraq “müharibə yox, sülh yox” siyasətinə üstünlük verdilər.

image-qqqqq

Digər tərəfdən, Ermənistana qarşı sanksiyaların tətbiqi ilə bağlı Minsk qrupunun həmsədrlərinə və digər böyük dövlətlərə dəfələrlə müraciət etmişəm. Həm də müharibənin qarşısını ala bilərdi. Yəni münaqişəni sülh yolu ilə – müharibə və qan tökmədən həll etmək üçün bütün variantlardan istifadə etdik. Eyni zamanda dəfələrlə demişəm ki, vəziyyəti qəbul etməyəcəyik, nəyin bahasına olursa olsun torpaqlarımızı azad edəcəyik. Biz sadəcə [erməni tərəfinə] şans verirdik.

2018 -ci ildə Ermənistanda hakimiyyətə gələn yeni rəhbərlik də danışıqlar prosesinə ciddi zərbə vurdu. Onların yersiz və məsuliyyətsiz bəyanatları əslində danışıqlar prosesini iflic etdi. Belə bir vəziyyətdə Minsk Qrupu daha pozitiv və cəsarətli addımlar atmalı idi, ancaq baxdılar. Sadəcə tamaşaçı mövqeyi tutdular. İkinci Qarabağ müharibəsinin başlamasının ən böyük məsuliyyəti təbii ki, Ermənistanın üzərinə düşür. Eyni zamanda məsuliyyət Ermənistanı vaxtında dayandırmayan böyük dövlətlərin üzərinə düşür.

 

– Həmsədr ölkələr uzun müddətdir ki, status-kvonu saxlamaq strategiyasını həyata keçirirlər. İndi qələbədən sonra Minsk Qrupu həmsədrlərinin iştirakı və onların servis diplomatiyası aparması məsələsi yenidən səslənir. Bu barədə nə düşünürsünüz? Gələcəkdə bir həll ola bilərmi, faydalı ola bilərmi?

 

– İşğal zamanı Minsk Qrupuna sədrlik edən ölkələr, bu dövlətlərin prezidentləri bir neçə dəfə çox müsbət bəyanatlar verdilər. Təxminən 7-8 il əvvəl səsləndirilən bu ifadələrdən birində status-kvonun qəbuledilməz olduğu və dəyişdirilməli olduğu bildirilir. Bu ifadəni çox müsbət qarşıladıq. Mən özüm də dəfələrlə bu mövzuda fikirlərimi bildirmişəm və bunun çoxdan gözlənilən bir bəyanat olduğunu söyləmişəm. Status -kvonun dəyişməsi işğalın sona çatması deməkdir. Lakin bu bəyanatlardan sonra əməli addımlar atılmadı.

Üstəlik, bir müddət sonra həmsədrlər bu bəyanatdan geri çəkildi və yeni bir bəyanat səsləndirdilər: “Status-kvo qeyri-sabitdir”. Bu ifadələr arasında çox böyük fərq var. “Qəbul edilə bilməzlik” bir şeydir, “qeyri -sabitlik” başqa şeydir. O vaxt mən onları tənqid etdim və belə bir mövqe dəyişikliyinin işğalçı ölkənin – Ermənistanın “dəyirmanına su tökdüyünü” bildirdim. Təəssüf ki, sonrakı dövr də göstərdi ki, Minsk Qrupu bu məsələni həll etmək niyyətində deyil. 44 günlük müharibə zamanı buna bir daha əmin olduq. Çünki bu məsələni BMT-də bizə qarşı qaldıran məhz Minsk Qrupunun həmsədr ölkələrinin bəziləri idi. Müharibə gedərkən, beynəlxalq hüququn torpaqlarımızdakı hərəkətlərini bərpa edərkən və ədalət uğrunda müharibə apararkən BMT -də bizə qarşı sanksiyalar məsələsini qaldırmaq tamamilə ədalətsizlik idi.

Bu günə gəlincə deyə bilərik ki, Minsk Qrupunun fəallığını görmürük. Müzakirə prosesinin gedişində gəldilər, təşəbbüslər irəli sürdülər, prezident səviyyəsində dialoqun gündəliyini təyin etdilər, müzakirə üçün mövzular təklif etdilər, hər iki tərəf bu mövzularda konsensus əsasında danışıqlar apardı. Bu gün müharibənin bitməsindən bir il keçməsinə baxmayaraq, onlardan heç bir təklif yoxdur.

 

Azərbaycana bir dəfə gəldilər, dedim ki, təkliflər verin. Biz bu məsələni həll etdik. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bitdi.

Dağlıq Qarabağ adlanan inzibati vahid yoxdur. Ötən gün BMT Baş Assambleyasındakı çıxışımda gələcəkdə “Dağlıq Qarabağ” ifadəsini işlətməmək üçün dünyanın bütün ölkələrinə müraciət etdim. Azərbaycan ərazisində belə bir inzibati vahid yoxdur! Qarabağ və Şərqi Zəngəzur bölgələri var. Belə bir vəziyyətdə Minsk Qrupunun fəaliyyəti ilə bağlı yeni suallar formalaşdırılmalıdır. Yəni Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bitdi. Bu mərhələdə nə edilə bilər?

 

Məncə, etimad tədbirləri, sonra yolların, dəhlizlərin açılması-yəni sülh prosesinə, Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin tənzimlənməsinə, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin imzalanması üçün səylərə ehtiyac var. təklif edirik. Həmsədrlərin fəaliyyət dairəsi sadaladıqlarımdan ibarət olmalıdır. Mövcud olmayan Dağlıq Qarabağ vahidinin statusu ola bilərmi? Əlbəttə yox. Dedim və təkrar etmək istəyirəm: əgər kimsə Dağlıq Qarabağa status vermək istəyirsə, qoy öz ərazisində belə bir struktur və ya respublika yaradsın və müstəqilliyini tanısın. Biz də bunu tanıya bilərik, ancaq Azərbaycan ərazisində deyil.

 

– Cənab Prezident, sözlərinizdən başa düşdüyüm kimi, Minsk Qrupunun da 44 günlük müharibədən sonra formalaşan reallıqları qəbul etməsi və ona uyğun hərəkət etməsi lazımdır. Demək istədiyin budur? Yeni bir şey düşünməlidirlərmi?

 

– Bunu bir daha demək istəyirəm: İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Minsk Qrupundan heç bir təklif almamışıq. Və heç bir təşəbbüs olmadığı üçün Minsk Qrupunun fəaliyyəti haqqında danışmaq yersizdir. Bir il keçdi. Siz nə təklif edirsiniz? Deyirsən ki, problemi həll etmək lazımdır. Mən – Azərbaycan adından münaqişənin həll olunduğunu bəyan edirəm. Təzyiqlərə baxmayaraq, təkbaşına. Bu o deməkdir ki, təkliflər alınmalıdır. Nə etməli idilər? Fikrimi bildirdim. Qalanı onların məsuliyyətidir.

 

– Yeni reallıqlar fonunda Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında 9 bəndlik protokol imzalanıb. Bu bəyanatın məqamlarının həyata keçirilməsi sizi qane edirmi? Keçən il ərzində onlar kifayət qədər səviyyədə həyata keçirildimi? Bu məqamlardan hansına riayət olunmur?

 

– Ümumiyyətlə, razıyam. Çünki bu sənəddə əksini tapan əsas məsələlər həll olunmuşdur. Ermənistan bu bəyanatı imzalayaraq müəyyən öhdəliklər götürdü. Bu öhdəlikləri yerinə yetirmək məcburiyyətində qaldı. Müharibədən dərhal sonra tamamlandı. Bəyanatda o vaxt işğal olunmuş ərazilərdən erməni qoşunlarının çəkildiyi açıq şəkildə bildirilirdi. Müharibə bitdikdən sonra 20 gün ərzində Ağdam, Kəlbəcər və Laçın rayonları bizə qaytarıldı. O zaman Ermənistan bu məsələdə çox məsuliyyətli idi. Niyə? Çünki qorxu içində idilər. Çünki bilirdilər ki, noyabrın 10 -da bəyanatı imzalamasalar, vəziyyətləri daha da pisləşə bilər. Yəni bizi dayandıracaq heç bir qüvvə yox idi. Müharibə zamanı dəfələrlə Azərbaycan xalqına müraciət etdim və bildirdim ki, Ermənistan tarix təyin etməlidir, qoşunlarımızın ərazilərimizdən çıxarılması üçün cədvəl təqdim etməlidir və bundan sonra biz hərbi əməliyyatları dayandırmağa hazır olacağıq. Bu tarix bizə 9 noyabrda verildi. Ermənistan faktiki olaraq təslim olmaq aktını imzaladı və noyabrın 10 -da müharibə başa çatdı. Beləliklə, bir çox vacib məsələlərin həlli Ermənistanın içində olduğu qorxusunun nəticəsi idi. Sonra nə oldu? Sülhməramlılar gəldi.

Bir müddət keçdi və qalan məsələlərin icrası dayandı. Sənəddə açıq şəkildə göstərilir ki, Ermənistan silahlı qüvvələri ərazilərimizi tamamilə tərk etməlidir. Müharibə bitdikdən 15-20 gün sonra, sülhməramlıların məsuliyyət zonasında yerləşən Laçın dəhlizi ilə Ermənistandan işğal olunmuş torpaqlara təxribat qrupu göndərildi. 62 nəfərlik qrup. Bu, 10 noyabr bəyanatına tamamilə ziddir. Azərbaycan ordusu onları zərərsizləşdirdi və həbs etdi. İndi onları hərbi əsir adlandırmağa çalışırlar. Beynəlxalq konvensiyalar hərbi əsirlər anlayışını açıq şəkildə ifadə edir. Onlar müharibə əsiri deyillər. Müharibə o vaxt bitdi. Noyabrın 10 -da bəyanat imzalanıb. Bundan sonra göndərilən hər hansı bir əsgər bölgədəki vəziyyəti sabotaj edən qrupun üzvü sayılır. Yəni bu sual həllini tapmayıb. Bu çox vacib bir məsələdir və onun həllini şiddətlə tələb edirik. Tam həll. Bəlkə də məsələ qismən həll olundu.

 

Başqa bir məsələ dəhlizlərin açılmasıdır. Noyabrın 9-dan 10-na keçən gecə imzalanan bəyanatda Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında ünsiyyətin qurulması lazım olduğu açıq şəkildə bildirilir. Bu əlaqə qurulubmu? Yox. Belə ünsiyyətin açılması çox vaxt çəkmir. Yolun ümumi uzunluğu cəmi 40 kilometrdir. Müharibədən bir il sonra həm asfaltsız, həm də asfalt olmayan 1000 kilometrdən çox yol çəkdik. 40 kilometrlik yolun çəkilməsi böyük problem deyil. Amma buna baxmayaraq, Ermənistan öz razılığını vermir. Danışıqlar nəticəsizdir. Yəni Ermənistan 10 noyabr bəyanatının şərtlərini kobud şəkildə pozur.

Səbirli olduğumuz müddətcə. Səbrimizin də həddi var. İkinci Qarabağ savaşı səbrimiz tükənəndə nə baş verdiyini göstərdi. Ona görə də Ermənistana 10 noyabr bəyanatının bütün şərtlərini yerinə yetirmək və məsuliyyətlə hərəkət etmək şansı veririk.

 

– Laçın dəhlizinə nəzarəti müvəqqəti olaraq bölgədə yerləşdirilmiş rus hərbçiləri həyata keçirirlər. Bölgədəki vəziyyəti sabotaj edən erməni qruplarının yerdəyişməsi ilə əlaqədar Moskvadan nə cavab alırsınız? Bakının narazılığı rus hərbçilərinin hərəkətlərinə təsir edirmi?

 

– Əlbəttə ki, vəziyyətlə bağlı mövqeyimizi Rusiyaya çatdırırıq, ədalətli iddialarımızı bildiririk. Lakin təxribat qrupu oraya rus sülhməramlıları hələ tam yerləşdirilməyəndə girdi. Müharibə noyabrın 10 -da başa çatdı. Bundan sonra iki minə yaxın əsgərin rus kontingentinin orada yerləşməsi bir müddət çəkdi. O dövrdə çoxlu boşluqlar var idi. Burada ədalətli olmalıyıq. Daha sonra məsuliyyət sahəsinə hələ tam nəzarət etməmişdilər. Ermənilər bundan istifadə edərək azad edilmiş torpaqlarımıza soxuldular. Amma ümumilikdə, Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin fəaliyyəti müsbət qiymətləndirilə bilər.

Təbii ki, bizə uyğun olmayan, iddialarımız olan məsələlər var. İlk növbədə bu, xarici vətəndaşların torpaqlarımıza qanunsuz səfərləri ilə əlaqədardır. Biz bu məsələni dəfələrlə qaldırmışıq. Çünki Qarabağ bizim ərazimizdir. Bizim icazəmiz olmadan heç bir xarici vətəndaş və ya nəqliyyat vasitəsi bu ərazilərə girə bilməz. Bizdən icazə alınmalıdır. Ancaq əminliklə deyə bilərəm ki, bu məsələ yüz faiz həll olunmayıb. Eyni zamanda onu da qeyd etməliyəm ki, xarici vətəndaşların Qarabağa qanunsuz daxil olması son dərəcə nadir hallarda qeydə alınır. Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, apardığımız siyasət və inadkarlıq nəticəsində bunun sonu gəlir. Ancaq təbii ki, suverenliyimizə və ərazi bütövlüyümüzə tam hörmət edilməsini istərdik. Rusiyanın rəsmi nümayəndələri, yüksək vəzifəli şəxslər Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğunu bəyan edirlər. Bu halda orada xidmət edən hərbi qulluqçular da öz fəaliyyətlərini bu bəyanatlara uyğun olaraq həyata keçirməlidirlər.

– Bu yaxınlarda Ermənistan və Rusiya müdafiə nazirlərinin görüşü oldu. Bu görüşdən sonra Ermənistanın silahlanma prosesinin yenidən başladığı açıqlandı. Bu, bölgədə hansı proseslərə gətirib çıxara bilər? Bu bəyanat haqqında nə düşünürsünüz? Əslində Ermənistan ordusu yoxdur, Azərbaycan ordusu tərəfindən 44 gündə məğlub edildi. İndi o, rus silahları hesabına yenidən canlanmağa çalışır. Bu mövzuda fikirlərinizi bilmək istərdim.

 

– Bundan xəbər tutanda dərhal Rusiya tərəfinə üz tutduq, məsələnin mahiyyəti ilə maraqlandıq. Sizinlə eyni fikirləri bölüşürük (“Anadolu” nun nümayəndəsi Tolqa Özgenç). Bizə məlumat verildi ki, Ermənistan mətbuatında dərc olunan bu bəyanat həqiqətə uyğun gəlmir. Müdafiə naziri bunu deməyib. Bunlar erməni təbliğatının çirkin fikirləridir. Belə bir açıqlama yox idi. Bu cür planların olmaması barədə bizə rəsmi məlumat verildi. Ermənistan ordusunun sərbəst silahlanmasına gəlincə, Rusiyadan qənaətbəxş cavab aldıq. Bu məsələni gündəmdən çıxardıq. Bu, İrəvanın çirkli siyasətindən əl çəkmədiyini sübut edir. Bu yalan, ilk növbədə, böyük bir səhvdir. Rusiya müdafiə nazirinin söyləmədiyi sözlərin təkrarlanması heç olmasa məsuliyyətsizlik, təxribatdır.

İkincisi, bunu həm işğal zamanı, həm də ondan sonra dəfələrlə gördük. Ermənistan və Rusiyada fəaliyyət göstərən erməni lobbisi hər gün çalışır ki, Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərdə fikir ayrılığı yaransın. Hər gün, müntəzəm olaraq. Onların gündəlik işi Bakını ləkələmək, Rusiya mətbuatında Azərbaycan haqqında mənfi fikir yaratmaq və Rusiya ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərə kölgə salmaqdır. Düşünürlər ki, bununla revanşistlər yenidən aktivləşəcək və bizə qarşı müharibəyə başlaya biləcəklər. Ancaq dərin yanılırlar. Birincisi, Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlər yüksək səviyyədədir və biz bütün məsələləri açıq şəkildə müzakirə edirik – prezidentlər, müdafiə nazirləri, xarici işlər nazirləri səviyyəsində – hər hansı bir tərəfi narahat edən hər hansı bir problemlə dərhal əlaqə saxlayırıq və həll edirik. Bu gün deyə bilərəm ki, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində heç bir təcili məsələnin həlli ilə bağlı heç bir problem yoxdur. Əlaqələr ümumiyyətlə olduqca müsbətdir. Ermənistanın təbliğat səyləri uğurlu olmayacaq. Rusiya Ermənistanın yenidən silahlanması ilə bağlı narahatlığımıza rəğbət bəsləyir.

 

– Zaman zaman Ermənistan silahlı qüvvələri və siyasətçiləri fərqli fikirlər söyləyir və bəyanatlar verirlər. Ermənistan Müdafiə Nazirliyi yuxarıdakı açıqlamaları verərkən, Baş nazir Nikol Paşinyan Türkiyə ilə danışıqlara başlamaq istədiyini bəyan edir. Paşinyan son həftələrdə bu barədə dəfələrlə danışıb. Ermənistan baş nazirinin sözlərini necə qiymətləndirirsiniz? Türkiyə və Azərbaycan baxımından bunlar yetərlidirmi? Əlaqələrin başlaması üçün Ermənistanın atması lazım olan addımları varmı?

 

– Bildiyiniz kimi, Ermənistan rəhbərliyi tərəfindən müharibədən əvvəl və müharibədə o qədər ziddiyyətli və yalan ifadələr var idi ki, onların sayını hesablamaq mümkün deyil. Saatlarla nümunələr verə bilərik. Biz şəhərləri və kəndləri azad edərkən, şəhərlərimizi yenidən işğal etdiklərini bildirdilər. Azad edilmiş şəhərlərdə bayraqlar qaldırılanda bunu inkar etdilər. Başqa sözlə, ağı qara, qaranı ağ adlandırmaq onların təbiətidir. Ona görə də düzünü deyim ki, hər hansı bir açıqlama verəndə, onları ciddi qəbul etmirik. Təhlil etmək və aydınlaşdırmaq lazımdır. Çünki yalanların, yerinə yetirilməyən arzuların, xəyalların və təxribatların sintezi var. Bu günkü Ermənistan tam olaraq belədir. Bu uğursuz bir dövlətdir, hətta beynəlxalq bir “uğursuz dövlət” ifadəsi var – biz bunu nəzərdə tutmuşuq. Məsuliyyətli davranış hər bir dövlətin dövlətçilik rəmzlərindən biridir. Amma biz bunu görmürük. Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin normallaşmasına gəlincə, əlbəttə ki, bütün bölgədə sülh arzulayırıq.

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın təklif etdiyi 3 + 3 platformasının bunun üçün ən yaxşı yol olacağını düşünürəm. Amma Ermənistan bunu hələ qəbul etmir. İndi bunu Türkiyə Prezidenti səsləndirir. Ermənistana şans verilir. [Ərdoğanın təşəbbüsü] Azərbaycan tərəfindən dəstəklənsə də, Rusiya tərəfindən dəstəklənsə də, İran da dəstəklənsə də, Ermənistan qarşı çıxdı. Buna qarşı çıxan Ermənistan indi Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmaq istədiyini bəyan edir. Münasibətləri normallaşdırmaq istəyirsinizsə, ilk növbədə bu təklifə müsbət cavab verin. Əks halda yenidən ziddiyyət yaranacaq. Əlbəttə, nə vaxtsa Ermənistanın rəsmi bəyanatlarının real siyasətlə uyğun olub -olmadığını təhlil etmək daha asan olacaq.

Siz də yaxşı bilirsiniz ki, Ermənistan Konstitusiyasının mətnində Türkiyəyə qarşı ərazi iddialarına istinadlar var. Ondan imtina etməlidirlər. İlk növbədə yeni konstitusiya hazırlayıb qəbul etməlidirlər. Ermənistan kimi zəif və tamamilə məhv edilmiş bir ölkə necə Türkiyə kimi güclü bir ölkəyə ərazi iddiaları irəli sürə bilər? Bir növ ruhi xəstəlik kimi. Ona görə də bundan əl çəkməlidirlər. Azərbaycana olan iddialarından əl çəkməlidirlər. Onlar Azərbaycanla münasibətlərini normallaşdırmalıdırlar və əminəm ki, Türkiyə tərəfi hər zaman bölgədə sülhün və genişmiqyaslı əməkdaşlığın tərəfdarıdır. Bu gün də belədir. Türkiyədən çox müsbət siqnallar gəlir. Amma onların Ermənistanda düzgün qiymətləndirilməsi zəruridir. Baxmayaraq ki, təəssüf ki, Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsi başlamazdan iki il əvvəl verdiyi müsbət siqnallar orada səhv başa düşüldü. Zəifliyimiz, gücsüzlüyümüz kimi. Ancaq qan tökmək istəmədik. Gücümüzü bilirdik. Problemi güc yolu ilə həll edə biləcəyimizi bilirdik. Ermənistan buna inanmırdı. Amma çox gec deyil. Qoy Ermənistan yeni yaranmış reallığı düzgün qəbul etsin, bu reallığa uyğun addımlar atsın, xəritəyə baxsın və orada özünü tapsın, əlbəttə ki, bacara bilərsə, bu yalnız bir məqamdır və müvafiq addımlar atmalıdır. Bu halda bölgədə genişmiqyaslı əməkdaşlıq mümkündür.

 

– Burada istər -istəməz fikirləşirsiniz: regional ölkələrin tələblərinə və onlarla münasibətlərə məhəl qoymayan Ermənistanın arxasında hansı güc dayana bilər və ya bu qərarları həyata keçirmək üçün nə planlaşdırırlar?

 

– Bunu deyə bilmərəm. Yəqin ki, bu mövzuda çalışan politoloqlar və analitiklər bu suala cavab verə bilərlər. Ancaq təcrübəmə əsaslanaraq deyə bilərəm ki, onların bir çox addımları məntiqsizdir. Başqa sözlə, bu, bir növ mifologiyaya, xəyallara və yerinə yetirilməyən arzulara əsaslanan reallıqdan uzaq bir yanaşmadır. Siyasi dünyada bunu düzgün təhlil etmək çox çətindir. Bunu tibb baxımından təhlil etmək daha doğru olar.

 

– Regional əməkdaşlığı qeyd etdiniz. Sizin və Prezident Ərdoğanın davamlı olaraq danışdığınız altı tərəfli əməkdaşlıq platformasının yaradılmasından danışdıq. İran da bu platforma kontekstində xatırlanır. Ancaq bu yaxınlarda İrandan yük maşınlarının Xankəndinə getdiyini göstərən video görüntülər ortaya çıxdı və siz də bu mövzuda narazılığınızı bildirdiniz. Bundan dərhal sonra İran hərbçilərinin sərhəddə təlim keçdiyi kadrlar yayımlandı. Bu mövzuda fikirlərinizi bilmək istərdim. Bu hərəkət kortəbii idi və ya xüsusi bir mesajla planlaşdırıldı?

– İran yük maşınlarının qanunsuz olaraq Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə daxil olması ilk hadisə deyil. Oxşar hallar işğal zamanı dəfələrlə qeydə alınıb. İran dövlət nömrə nişanlı yük maşınları ora mütəmadi olaraq daxil olurdu. Bu haqda bilirdik. Amma təbii ki, indiki kimi konkret məlumatlar yox idi. İran tərəfindən narazılığımızı müxtəlif kanallar vasitəsilə bildirmişik. Ancaq bu proses davam etdi. Müharibə bitdikdən sonra Laçın dəhlizi indi görmə sahəmizdədir. Hərbi mövqelərimizdən Xankəndinə gedən yola qədər olan məsafə 5-6 metrdir. Laçın dəhlizi boyunca, eləcə də Şuşa və digər bölgələrdə kifayət qədər texniki imkanlarımız var. Kameralar var. İHA peykindən istifadə edirik. Müharibədən sonra yük maşınlarının ora getməyə davam etdiyini gördük. Bu halda Prezident Administrasiyasının əməkdaşlarına İranın Azərbaycandakı səfiri ilə danışmağı tapşırdım. Bunu rəsmi səviyyəyə qaldırmaq istəmirik. Qoy dostcasına danışsınlar və buna son qoyulmalı olduğunu bəyan etsinlər. Bu bizə qarşı hörmətsizlikdir. Bu, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə hörmətsizlikdir, buna son qoyulmalıdır. Bu söhbət, səhv etmirəmsə, iyul ayında baş verib. Bundan sonra, əlbəttə ki, bunu izləməyə başladıq və hər ayın əvvəlində nə qədər yük maşınının getdiyini, neçə nəfərin girdiyini, nə gətirdiklərini, nə çıxardıqlarını qeyd edirik. Nömrələrinə qədər bütün məlumatlara sahibik. Bu məlumat mətbuatda yer aldı. Amma sonra nə etdilər? Onlar İran yük maşınlarına erməni nömrə nişanları quraşdırmağa çalışıblar. Belə bir fırıldağa əl atdılar. Bizi aldatmağa çalışdılar. O qədər bacarıqsız bir iş gördülər ki, su anbarında farsca yazılar və aşağıda erməni rəqəmləri vardı. Qeyd etmək istəyirəm ki, bir neçə nəqliyyat vasitəsi eyni nömrəyə sahib idi. Bunu təsadüfən etdilər. Və bu, fəaliyyətlərini davam etdirmək istədiklərini, ancaq gizli olduğunu göstərir. Bu halda, bir ay sonra rəsmi olaraq diplomatik nota verdik, İranın Azərbaycandakı səfiri Xarici İşlər Nazirliyinə çağırıldı. Şikayətlər ona bildirildi və buna son qoyulması istənildi. Bu, avqustun ortalarında baş verib.

 

Bunun bitəcəyinə ümid edirdik. Amma 11 avqustdan 11 sentyabradək olan dövrdə təxminən 60 İran yük maşını qanunsuz olaraq Qarabağa getdi. Bunun qarşısını almaq üçün praktiki addımlara keçdik. Davranışlarımız və hərəkətlərimiz məsuliyyətlidir və dostluq münasibətlərinə əsaslanır. Birinci dəfə – şifahi xəbərdarlıq, ikincisi – rəsmi qeyd, üçüncüsü – keçid məntəqələri, gömrük, sərhəd, polis. Beləliklə, Azərbaycan ərazisindən keçən yola nəzarət etməyə başladıq və sonra Qarabağa gedən yük maşınlarının sayı sıfıra endi. Görürsünüzmü, bunu gətirmək lazım idi? Qarabağ bölgəsində Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin məsuliyyət zonasında 25 min insan yaşayır. Bu bazar bu qədər önəmlidirmi? Bu ticarət, dost və qardaş hesab etdiyiniz bir ölkəyə açıq hörmətsizlik göstərdiyiniz qədər vacibdirmi? Təbii ki, biz beynəlxalq konvensiyalar və beynəlxalq hüquqla müəyyən edilmiş bütün imkanlardan istifadə etdik. Bəziləri deyirlər ki, biz yalnız İran avtomobillərindən gömrük rüsumu alırıq. Başqa ölkəyə gedəndə gömrük rüsumu ödəmirikmi? Biz ödəyirik. Kimsə də Azərbaycan ərazisindən istifadə edirsə, vergi və rüsum ödəməlidirmi?

 

– Məcburdurlar.

– Məcburdur. Bu, madalyonun bir tərəfidir. Sərhədlərimiz yaxınlığında keçirilən hərbi təlimlərə gəlincə, bu çox gözlənilməz hadisədir. Çünki müstəqilliyimizin 30 ili ərzində belə hadisələr olmayıb. Hər şeydən əvvəl onu deməliyəm ki, hər bir ölkənin öz ərazisində istənilən hərbi təlim keçirmək hüququ vardır. Bu onun suveren hüququdur. Heç kim ona heç nə deyə bilməz. Amma bunu zaman baxımından təhlil etdikdə görürük ki, bu heç vaxt olmayıb. Niyə indi və niyə sərhədimizdə? Bu sualı mən yox, Azərbaycan cəmiyyəti verir. Dünya azərbaycanlıları bu barədə soruşurlar. İşğal zamanı bu sahədə təlimlərin niyə keçirilmədiyi də sual olunur. Niyə ermənilər Cəbrayıl, Zəngilan və Füzulidə olarkən təlimlər təşkil edilmədi? Bu torpaqları azad edib 30 illik işğala son qoyduqdan sonra niyə edilir? Bunlar ədalətli suallardır. Əlbəttə ki, bölgənin uzunmüddətli əməkdaşlığa zərbə vura biləcək bir vəziyyətə düşməməsini istəyirik. Bir daha qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycan burada da çox məsuliyyətli və balanslı bir şəkildə hərəkət edir. Ümid edirəm ki, qanuni addımlarımıza emosional reaksiya keçicidir.

 

– Nəqliyyat məsələlərindən söz düşmüşkən, Zəngəzur dəhlizi Ermənistanla münasibətlərin normallaşmasına başlamaq üçün şərtdirmi?

 

– Təbii ki, bu bir tələbdir. Çünki bu, 10 noyabr tarixli bəyanatda deyilir. Ermənistan bu öhdəliyi öz üzərinə götürüb. Əgər bu öhdəliyi yerinə yetirmirsə, onda hansı normallaşmadan danışa bilərik? İkincisi, əvvəllər söylənilən fikrə yenidən qayıdıram. Ermənistan müharibədən sonrakı dövrü çox düzgün təhlil etməlidir. İndi vəziyyət tamamilə fərqlidir. Mövcud vəziyyət güc balansını açıq şəkildə göstərir. İşğal zamanı ordumuzun hansı imkanlara malik olduğunu və erməninin nə olduğunu bilirdik. Balansı çoxdan xeyrimizə dəyişdiyimizi bilirdik. İndi bütün dünya görür. Ona görə də indiki vəziyyətdə hesab edirəm ki, Ermənistan Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaq üçün daha çox səy göstərməlidir. Çünki onlar üçün vacibdir. Onsuz yaşaya bilərik. Daha əvvəl yaşadığımız kimi. İndi necə yaşayırıq və daha yaxşı yaşayacağıq, çünki o geniş əraziləri geri qaytardıq. Torpaqlarımıza qayıtdıq. Onların mövqeyi [erməni tərəfinin mövqeyi] daha da pisləşdi. Buna görə də, daim qarşıdurma vəziyyətindədir, yalançı bir hekayəyə əsaslanaraq qonşularla münasibət qurmaq çox səhv bir addımdır. Ermənistan ilk növbədə Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışmalıdır. Eyni zamanda, Azərbaycanla münasibətlər normallaşmalıdır. Türkiyə və Azərbaycanla sərhədlərini müəyyənləşdirsin. Bu istiqamətdə bizdən daha çox səy göstərməlidirlər. Çünki bunsuz sərhəd yoxdur. İndi Ermənistanda bəzi xarici siyasətçilər bizi Ermənistan ərazilərini işğal etməkdə günahlandırırlar. Birincisi, yalandır. İkincisi, Ermənistan ərazilərimizi işğal edərkən niyə səsinizi qaldırmadınız? Niyə gözlərini yumdun? 30 il ərzində işğalla bərabər bütün tarixi və dini abidələrimiz dağıdılıb. Bütün binalar dağılıb. Bunu görmədinmi?

 

Minsk Qrupunun həmsədrləri bir neçə dəfə orada olublar. Ağdam, Kəlbəcər, Füzuli və Cəbrayılda. Görmədilərmi? 30 illik işğal dövründə missiyalar yalnız iki dəfə göndərildi və qiymətləndirmə hesabatı hazırlandı. Hesabatda ermənilərin törətdikləri bütün cinayətlərdən bəhs olunur. Son missiya təxminən 10 il əvvəl həyata keçirildi. Dəfələrlə Minsk qrupunun həmsədrlərinə yenidən missiya göndərilməsi xahişi ilə müraciət etmişik. Orada qanunsuz köçürmə işləri aparılıb. Ermənilər Suriya, Livan və digər ölkələrdən köçürüldü. Bu hərbi cinayətdir. Bu, bütün beynəlxalq konvensiyalara uyğun olaraq hərbi cinayətdir. Onlar [həmsədrlər] etmədilər. 30 ildir bu məşğuliyyəti görməyənlər və indi olmayan məşğuliyyəti görənlər ya kor, ya nankor, ya da ikiüzlüdürlər. Bəlkə də son ifadə daha uyğundur.

Atalarımızın vətəninə qayıtdıq. 30 ildir ki, orada deyilik. Əgər Ermənistan sərhədin olduğunu deyirsə, niyə orada heç kim yox idi? Bu sərhəddirsə, gəlib sərhədi qoruyun. Biz gəlib o dağlara yerləşdik və xəritələrimizə görə torpaqlarımızda məskunlaşdıq. Ermənistan başqa cür düşünürsə, qoy danışıqlar masasına əyləşsin. Bunu müzakirə edək. Bir il, 5 il, 30 il çəkə bilər, kim bilir. Yenə eyni mövzuya qayıdıram: Ermənistan sərhəd məsələsindəki mövcud reallığı dərk etməlidir. Ən qısa zamanda şərtlərimizi qəbul etməli və bu problemi həll etməlidir ki, hamı öz sərhədlərini bilsin.

 

– Cənab Putin və Paşinyanla görüşünüz yaxın gələcəkdə bu məsələləri müzakirə etmək və razılaşdırmaq üçün mümkündürmü?

 

– Bir dəfə üçtərəfli görüş keçirdik. İlin əvvəlində, yanvar ayında Moskvada üçtərəfli görüş keçirildi. Bu görüşdə müharibədən sonrakı dövrlə bağlı məsələlər müzakirə edildi, çünki o vaxta qədər müharibənin bitməsindən cəmi 2 ay keçmişdi. Bundan sonra prezident səviyyəsində üçtərəfli görüş olmadı. Ancaq baş nazir müavinləri səviyyəsində bir işçi qrupu yaradıldı. Bu qrupda Zəngəzur dəhlizinin açılması üçün işlər görülsə də, iyun ayının əvvəllərində Ermənistan seçkilərlə əlaqədar olaraq bu qrupdakı iştirakını dayandırdı. İyun ayında orada seçkilər keçirildi və qrup avqustun ortalarında yenidən bir araya gəldi. Gələn ay yenidən görüşəcəklər. Düşünürəm ki, bu qrup vacib bir formatdır, çünki nəticə olmasa da, əlaqə var. Əlaqə bu vəziyyətdə lazımlı bir vasitədir və bir çox məsələlər bu təmasların köməyi ilə həll edilə bilər. Azərbaycanda Zəngəzur dəhlizinin yaradılması üçün genişmiqyaslı işlərə başladıq. Zəngilanda dəmir yolu və avtomobil yolu tikilir, hava limanları tikilir. Düşünürəm ki, iki il ərzində ərazimizdəki işləri başa çatdıracağıq, çünki burada işlərin həcmi çox böyükdür. Ermənistan ərazisində dəmir yolu və avtomobil yolunun uzunluğu 40 kilometrdir. Bu 1-1,5 il çəkə bilər. Bunu gözləyirik.

 

– Bu ildən az müddətdə işğaldan azad edilmiş torpaqlarda çox böyük layihələr həyata keçirmisiniz. Məsələn, Füzuli hava limanı artıq fəaliyyət göstərir. Eyni şeyi magistral yollar haqqında da demək olar. Ermənistanla sərhədə qədər yollar çəkdiniz. Bu iş davam edir. Bu baxımdan böyük layihələr həyata keçirirsiniz. Bu layihələr və bu bölgədə yaşayan Ermənistan vətəndaşlarının gələcəyi haqqında nə deyə bilərsiniz? Bu layihələrdən necə faydalanacaqlar?

 

– Tamamilə haqlısınız. Vaxt itirmədik və müharibə bitən kimi hərəkətə keçdik. Bu, dövlətimizin gücünü göstərdi. Çünki bu cür işləri görmək üçün təkcə pul kifayət etmir. Resurslar, kadrlar, komanda, texniki imkanlar, keyfiyyətlər lazımdır. Bütün gücümüzü səfərbər etmişik. İlin sonuna qədər elektrik işlərini tamamlayacağıq. Bütün bölgə elektrik enerjisi ilə təmin olunacaq. Yol tikintisi də davam edir.

Biz bunu ilk növbədə vətəndaşlarımız üçün edirik ki, bu bölgəni yenidən quraq və keçmiş köçkünlərin yaxın gələcəkdə ora qayıtmasına icazə verək. “Ağıllı kənd” in ilk pilot layihəsi ilin sonuna və ya gələn ilin əvvəlinə Zəngilan rayonunda hazır olacaq. Qarabağda yaşayan ermənilər də bunu görür. Çünki bizim telekanallara baxırlar, radiolarımıza qulaq asırlar. Orada hansı işlərin görüldüyünü görürlər. Təsadüfi deyil ki, erməni icmasının nümayəndələri Şuşadakı hərbi mövqelərimizə gələrək onları işə götürməyi xahiş etdilər. Orada işsizdirlər. İşsizlik, yoxsulluq və ümidsizlik şəraitindədirlər. Biz buna müsbət yanaşırıq. Amma bu məsələnin hüquqi tərəfi tam həll olunmalıdır. Orada yaşayan erməniləri öz vətəndaşlarımız kimi tanıyırıq. Azərbaycan torpaqlarında yaşayırlar. Qarabağ hər zaman Azərbaycanın ərazisi olub. Sovet dövründə də, əvvəlki dövrdə də, işğal zamanı da belə idi. Biz onları Azərbaycan vətəndaşı kimi qəbul edirik. Sadəcə qəbul etmələri lazımdır. Bu erməni təbliğatından qurtulmalıdırlar. Öz gələcəyimizi, uşaqlarımızın gələcəyini təmin etməliyik. Onlara bu işlərdə iştirak etmək imkanı verməyə hazırıq. Niyə də yox? Biz gələcəyə strateji baxımdan sülh yolu ilə baxırıq. Çünki daha çox müharibə olmamasını istəyirəm. Erməni tərəfində revanşist meyllər aktivləşməsə, yeni müharibəyə başlamayacağıq. Əgər Ermənistanda bizə qarşı hər hansı bir təhlükə görsək, bu təhlükəni aradan qaldırmalıyıq. Bu bizim qanuni haqqımızdır. Ancaq belə bir təhlükə yoxdursa, başqa düşüncələrimiz də yoxdur. Qarabağda yaşayan 25 min erməni də bu prosesin bir hissəsinə çevrilə bilər. Eyni zamanda, gələcəkdə onlara yaşadıqları rayon və kəndlərdə imkan yaradacağıq. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur üçün planlar hazırlanır. Ağdam şəhərinin baş planı təsdiq edildi. Yaxın gələcəkdə Cəbrayıl və Füzuli şəhərlərinin və ümumiyyətlə bölgələrin baş planları təsdiqlənəcək. Bu bizim gücümüzü göstərir və biz də ermənilərin yaşadığı Qarabağ kəndlərində bunu edə bilərik.

 

Qələbədən sonra bu bölgələrə onlarla səfər etdim. Erməni əhalisi olan bəzi kəndlərdə qarşılaşdığım mənzərəyə heyran qaldım. Bu qeyri -insani bir vəziyyətdir. Bu kəndlərdəki bəzi evlər təhlil edilir. Evlərin 95 faizi yararsız vəziyyətdədir. Yəni orada heç kim yaşaya bilməz. Onlar sökülməlidir. 30 ildir belə acınacaqlı vəziyyətdə yaşayan insanlar daha yaxşı, daha parlaq bir həyat istəyirlər. İşıq yalnız Azərbaycandan gələcək. Anlamaq lazımdır ki, onlar üçün də o qədər də asan deyil. Burada psixoloji vəziyyət də nəzərə alınmalıdır. Amma biz xoşməramlıyıq və ümid edirik ki, onların xoşbəxt və firavan gələcəyinin yalnız Azərbaycan dövləti ilə bağlı olduğunu başa düşəcəklər.

 

– Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərə toxunmaq istərdim. Prezident Ərdoğan BMT Baş Assambleyasında Azərbaycanın haqq işini başa vurduğunu söylədi. Bütün platformalarda oxşar iddialar irəli sürür. Prezident Ərdoğanın olmadığı yerdə siz də Türkiyənin hüquqlarını müdafiə edirsiniz. Tarixdə görünməmiş bir dövr yaşayırıq. Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinin gələcəyi ilə bağlı nə düşünürsünüz?

– Cənab Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan əvvəlki illərdə yüksək tribunadan Azərbaycanın haqlı səbəbi haqqında geniş məlumatlar paylaşmışdı. Bu məsələ onun xarici siyasətinin istiqamətləri arasında həmişə birinci yerdə olmuşdur. Bu dəfə bu sözlərin qələbədən sonra orada söylənməsinə sevindik. Bu bir daha göstərir ki, Rəcəb Tayyib Ərdoğan hər zaman Azərbaycanı dəstəkləyib. Müharibənin ilk saatlarında Azərbaycanın tək olmadığını, Türkiyənin Azərbaycanın yanında olduğunu söylədi və bu bizə əlavə güc, mənəvi güc verdi. Türkiyənin Azərbaycan üçün, Azərbaycanın Türkiyə üçün nə qədər yaxın və əziz olduğunu bilirsiniz. Onilliklər ərzində uzun bir yol keçdik və əlaqələrimizi mümkün olan ən yüksək səviyyəyə qaldırdıq. Dedim ki, dünyada belə bir əməkdaşlıq, dostluq və qardaşlıq nümunəsi yoxdur. Mən də dedim ki, ortaq tarixə, etnik mənşəyə və dilə malik bir çox ölkə var, amma aralarında nə qədər münaqişə, inamsızlıq və problem var. Etnik, dini və mədəni köklər bu ölkələrin qardaşlaşacağı anlamına gəlmir. Bu cür nümunələr çoxdur. Həm Yaxın Şərqdə, həm də postsovet məkanında. Xüsusi ləyaqətimiz, çox möhkəm bir tarixi və mədəni təməl üzərində əla münasibətlər “sarayı” qura bilməyimizdir. Bu həm cənab Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın, həm də mənim xidmətimdir. Burada təvazökarlıqdan uzaqlaşmalı olacağam. Bu reallıqdır. İkinci Qarabağ müharibəsi bunu bir daha nümayiş etdirdi. Türkiyə bizə dəstək verməklə bütün dünyaya “müdaxilə etmə, müdaxilə etmə, Azərbaycan doğru yoldadır. Əgər müdaxilə etsəniz, qarşınızda Türkiyəni görərsiniz “. Əlbəttə ki, bu böyük bir artı və üstünlük idi.

 

İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra münasibətlərimiz daha da yüksək səviyyəyə qalxdı. Müharibədən sonra Türkiyə Prezidentini Şuşaya dəvət etdim. Dedim ki, prezident Ərdoğandan əvvəl başqa ölkələrdən heç kim Şuşaya getməyəcək. Türkiyədən ora getmək istəyən nümayəndələr var idi. Onlara “sağ ol, amma gözlə” dedim. Öncə qardaşım gəlsin, sonra yol sənin üçün açılsın. Şuşa Bəyannaməsinin imzalanması münasibətlərimizi daha yüksək səviyyəyə qaldırdı. Şuşa Bəyannaməsi sayəsində əlaqələrimizi “de -fakto” dan “de -yure” müttəfiq səviyyəsinə qaldırdıq. Biz artıq bütün sahələrdə müttəfiq münasibətlərində olmuşuq və bunu rəsmi olaraq qeyd etmişik. Bu, gələcək fəaliyyətlərimizin istiqamətidir. Bu yolda irəliləyəcəyik. İnanıram ki, əlaqələrin günü -gündən möhkəmlənməsi, birgə layihələrin genişlənməsi, həmrəyliyimizin və qardaşlığımız bütün qonşularımız üçün nümunədir. Bütün qonşularımız Türkiyə ilə Azərbaycan arasında belə münasibətlər qursaydı, onda dünyada müharibə olmazdı.

 

– İşğaldan azad edilmiş əraziləri tez -tez ziyarət edirsiniz. Materiallar nəşr olunur. Foto və video məzmunu bu bölgədə bələdçiniz olan Birinci vitse -prezident Mehriban Əliyeva tərəfindən paylaşılır. Onun nəşrlərindən kadrlar alırıq. Azad edilmiş ərazilərdəki dialoqlarınız və hərəkətləriniz həm Azərbaycanda, həm də Türkiyədə müsbət qəbul edilir. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?

– Öz -özünə oldu. Bu təbii olaraq baş verdi, bunu planlaşdırmadıq. İlk dəfə Şuşaya gedəndə Bakıdan çox erkən ayrıldıq. Çünki o vaxt yol çox uzun idi. Yalnız Füzulidən Şuşaya gedən Qələbə yolunda təxminən 3 saat yol getdik. Yollar buz və qarla örtülmüşdü. Səhər tezdən, qaranlıqdan sonra yola düşdük. Səhər saatlarında gözlərinə gözəl bir mənzərə açıldı və Mehriban Əliyeva telefonu ilə çəkilişlərə başladı. Məni çıxarıb dedi ki, biz Şuşaya gedirik. Hər şey belə başladı. Bu, özəl təşəbbüsdür, çünki səfərlərim adətən rəsmi komanda tərəfindən lentə alınır. Bu yeni bir yanaşmadır. Bilirəm ki, çox adam bəyəndi. Bizim də xoşumuza gəldi. Bu sözləri deyəndə ağlıma ilk olaraq o bölgələrdə yaşayan insanlar gəldi. İlk növbədə, mən onlar üçün danışdım. Əzab içində olduqları üçün 30 il evdən uzaqda yaşadılar. Oraya gəldim və bu binaları gördüm, amma görmədilər. Bunu bizim gözümüzlə görməlidirlər. Bu insanlar həmişə gözümün önündə dayanıblar. Çox əziyyət çəkdilər, amma öz möhkəmliklərini qorudular. Bura Azərbaycandır, bu Azərbaycan xalqıdır.

 

– Çox sağ ol.

 

– Təşəkkürlər.


  • whatsapp
  • messenger
  • telegram
  • vkontakte
  • odnoklassniki