Hacı Zeynalabdin Tağıyev deyirdi ki, pulunla şərəfqazanma! Şərəfinlə pul qazan ki, pulun gedendəşərəfin də getməsin.
Mənəviyyat Tağıyev üçün hərbir şeydən üstün idi. Elə buna görə o, milyonçu kimideyil, xeyriyyəçi kimi hər bir insanın yaddaşındasilinməz iz qoyub. Azərbaycanın müstəmləkə olduğubir dövrdə Tağıyev bir çox ilklərə imza atmışdı. H.Z.Tağıyevin mühüm işlərindən biri 1901-ci ildə Bakıda Tağıyevin qız məktəbi adı ilə tanınan, imperatriçə Aleksandra Fyodovna adına rus-müsəlman qız məktəbinin açılması idi. O vurğulayırdı ki, “bir oğlana təhsil verməklə təhsillibir insan qazanarsız, bir qıza təhsil verməklə isətəhsilli bir ailə”.
Qız məktəbinin məzunları Azərbaycanın məktəblərində işləmək üçün pedeqoqhazırlanmasının, azərbaycanlı qadınların peşətəhsilinin formalaşmasının əsasını qoydu. 1883-cü ildə ilk teatr binasının tikilməsi, 1900-cu ildə ilk toxuculuq fabrikinin açılması hansı ki, Azərbaycaniqtisadiyyatının bir sahəsində Rusiyanın inhisarçımövqeyini sarsıda bilmişdi. O, Azərbaycaniqtisadiyyatını müstəmləkə xarakterinə zərbə vuran, onu sındıran ilk sənayəçi oldu. Maarifçi biri olaraqmüdrik şəxsiyyət idi, xeyriyyəçi kimi isə unudulmazşəxsiyyətdir. 1917-ci ildə şollar su kəmərininçəkilişinin başa çaydırılması, dəmir yolunun, yanğından mühafizə xidmətinin yaradılması-bütünbunlar böyük şəxsiyyətin gördüyü işlərin heç də tam olmayan siyahısıdır.
Bu gün Bakıya əlavə gözəllikverən bir çox gözəl binaların təşəbbüskarı məhzZeynalabdin Tağıyev olmuşdur. 1888-ci ildə Bakıdaorta texniki məktəb açılmışdır. H.Z.Tağıyev həminməktəbin himayəçisi olmuş, məktəbə maddi yardımgöstərmişdir. 1890-cı ildə Bibiheybətdə tibbməntəqəsi açdırdı. 1895-ci ildə mərdəkanda internatxarakterli bağçılıq məktəbi açdırmışdı. 1896-cı ildə Peterburqda “ Müsəlman xeyriyyə cəmiyyəti” binasının tikilməsi üçün Hacı xeyli miqdarda vəsaitgöndərmişdir.
1910-cu ildə H.Z.Tağıyev Bakıdadəyirman məqsədiylə tikdirdiyi binanı dustaqxanakimi dövlətə təhvil vermiş və beləliklə də əvvəllərNargin adasında yerləşən dustaqxananın şəhərəköçürülməsinə səbəb olmuşdu ki, bununla da şəhərəhalisi Narginə gedib-gəlmək əziyyətindənqurtarmışdır. Müdrik şəxsiyyətin belə bir cümləsivar-“tikdim ki, izim qala… Onun xeyriyyəçilikfəaliyyəti
Azərbaycanda məhdudlaşmır, bir çox ölkəyə yardım göstərmişdir. Hazırki dövrdə Pakistan dövlətinin təhsilində H.Z.Tağıyevin xüsusi yeri var. Bu necə də böyük izdir hansı ki, Azərbaycandatamamlanmır.
Qeybaliyeva Rəhiməxanım Xəzər Universiteti
