2023-cü ilin 7 oktyabr tarixində Həmasın başçılıq etdiyi fələstinli silahlı qruplar tərəfindən Qəzzə zolağından İsrailə qarşı başladılmış genişmiqyaslı hücum əməliyyatları ilə əslində böyük müharibənin başlanğıcı idi. Həmas tərəfindən başladılan hərbi toqquşmalara Əl-Əqsa Fırtınası əməliyyatı adı verilmişdi. 7 oktyabr tarixində başlayan toqquşmalar 1948-ci ildə baş vermiş Ərəb-İsrail müharibəsindən sonra İsrail ərazisindəki ən şiddətli döyüşlər kimi tarixə keçdi. Çoxları bu toqquşmaların teliklə dayanacağını gözləsə də, artıq bu savaşın dayanması mümkünsüz kimi görünür.
Çoxları İsrailin sülhə yaxın olduğunu söyləsə də, bağlanan atəşkəs razılaşmaları cəmi bir gün çəkir. Sonra hansısa qüvvə bu atəşkəsin daha uzun sürməsinə imkan vermir.
Heç kimə sirr deyil ki, İsraili dəstəkləyən ölkələr içərisində ilk yeri ABŞ tutur. Uzun illərdir ABŞ İsrail – Fələstin arasında bir uçurumun yaranmasına dəstək verir. Bəlkə də ABŞ olmasaydı İsrail və Fələstin arasında çoxdan sülh razılaşması olmuşdu.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatında silah, maliyyə dəstəyi və veto hüququ vasitəsilə ABŞ onilliklər boyu davam edən İsrail-Fələstin münaqişəsində əsas rol oynayır.
2002-ci il martın sonu – may ayının əvvəlləri arasında İsrail qüvvələri İordan çayının qərb sahilində Fələstinin bir sıra şəhərlərində genişmiqyaslı əks-terror hücumları həyata keçirib, nəticədə 497 fələstinli həlak olub, 1447 nəfər yaralanıb. Qeyri-hökumət təşkilatlarının məlumatına görə, 2008-ci ildə İsrailin Qəzzaya hücumları nəticəsində 1417 fələstinli həlak olub. 2014-cü ildə Qəzzaya ən azı 6000 bomba və raket atılıb, əksəriyyəti ABŞ-ın F-16 döyüş təyyarələrindən, İsrail tankları və artilleriyasından isə 49500 atəş açılıb, nəticədə 2100-dən çox fələstinli həlak olub.
Oktyabrın 7-də Fələstin-İsrail münaqişəsinin yeni mərhələsi başlayandan Qəzzada əksəriyyəti qadın və uşaq olmaqla 11 mindən çox fələstinli öldürülüb. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının baş direktoru BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında bildirib ki, “hər 10 dəqiqədən bir Qəzzada bir uşaq ölür”.
ABŞ siyasəti İsraili həm hərbi, həm də diplomatik cəhətdən qeyd-şərtsiz dəstəkləməklə, İsrail işğalının böhranını və vəhşiliklərini davam etdirdi.
ABŞ İsrailin ən çox silah satan ölkəsidir. Hazırda amerikalılar İsrailə hər il 3,8 milyard dollar hərbi yardım edir. Hazırda İsrail 362 modifikasiya edilmiş ABŞ istehsalı F-16 və 100 ABŞ döyüş təyyarəsinə, o cümlədən yeni nəsil F-35 qırıcısına, ən azı 45 Apache hücum helikopterinə, 600 M-109 haubitsasına və 64 M270 reaktiv yaylım atəşinə malikdir. İsrail hazırda Qəzza zolağının dağıdıcı bombardmanlarında ABŞ-ın verdiyi çoxlu silahlardan istifadə edir. Bundan əlavə, ABŞ ordusu ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki müharibəsində istifadə etmək üçün İsraildəki altı yerdə təxminən 1,8 milyard dollar dəyərində silah-sursat yığır.
Diplomatik olaraq Birləşmiş Ştatlar BMT Təhlükəsizlik Şurasında veto hüququndan 82 dəfə istifadə edib ki, onlardan 44-ü İsraili müharibə cinayətləri və ya insan hüquqlarının pozulmasına görə məsuliyyətdən qorumaq məqsədi daşıyırdı. Müvəqqəti olaraq, ABŞ yeganə ölkə olaraq qətnamənin əleyhinə səs verdi, baxmayaraq ki, bəzi digər ölkələr bəzən bitərəf qaldı. ABŞ-ın Təhlükəsizlik Şurasının veto hüququna malik daimi üzvü kimi imtiyazlı mövqeyi və müttəfiqi İsraili qorumaq üçün bu səlahiyyətdən sui-istifadə etməyə hazır olması ona İsrail hökumətini məsuliyyətə cəlb etmək və məsuliyyətə cəlb etmək üçün beynəlxalq səylərə mane olmaq üçün unikal imkan verir. Beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq lazımi tədbirləri görməlidir. ABŞ-ın İsraili qeyd-şərtsiz diplomatik müdafiə etməsi, İsrailin fələstinlilərə qarşı getdikcə daha qəddar rəftarını həvəsləndirməyə təsir etdi. İsrail İordan çayının qərb sahilində və Şərqi Qüdsdə daha çox Fələstin torpağını zəbt edir, daha çox fələstinlini evlərindən qovur və əsasən müdafiəsiz əhalinin müqavimətinə daim artan zorakılıq, həbslər və gündəlik həyat məhdudiyyətləri ilə cavab verir.
Bir sözlə ABŞ-ın diktəsi ilə başlayan sonuncu müharibənin hələ uzun müddət davam edəcəyi bəllidir. Regiona ABŞ öz qüvvələrini yerləşdirməklə məşğuldur. Bu savaşın nə zaman sona catacağını isə zaman göstərəcək.
Qoşqar Salmanlı
