Bu günlərdə Vaşinqtonda qütbləşmiş siyasətçilərin razılaşa biləcəyi heç nə demək olar ki, yoxdur. İkitərəfli əməkdaşlıq tapmaq olduqca çətindir.
Amma elə bir məsələ var ki, onu demək olar ki, hamı göz önünə gətirir. Şimali İrlandiyada 30 illik ölümcül zorakılığa son qoyan Yaxşı Cümə Sazişinin (GFA) dəyəri də budur.
Razılaşmanın özü qətiyyətli diplomatiya və diqqətli danışıqlarla nəyə nail oluna biləcəyinin parlaq nümunəsi kimi qiymətləndirilir.
Amerika siyasətçiləri haqlı olaraq ABŞ-ın sülhün təmin edilməsində oynadığı rolla fəxr edirlər. Senator Corc Mitçelin yorulmaz işi, eləcə də Prezident Bill Klintonun sıx əlaqəsi vacib idi.
Prezident Bayden razılaşmanı öz siyasi irsinin bir hissəsi kimi görür və 1980-90-cı illərdə ABŞ-ın sülh prosesində iştirakını təşviq etmək üçün kredit tələb edə bilər.
GFA-nı və onun təmin etdiyi nisbi sülhü müdafiə etmək Bayden administrasiyası üçün yüksək prioritet olmuşdur. Brexit-in razılaşmaya necə təsir edəcəyi ilə bağlı dərin narahatlıqlar var.
Böyük Britaniya, Şimali İrlandiya və Respublika arasında ticarətlə bağlı məsələlərin həlli üçün Vindzor Çərçivəsi təmin edilməsəydi, bu prezident səfəri baş tutmazdı. Böyük Britaniya və ABŞ arasında istənilən azad ticarət sazişinin gələcəyi də GFA-nın davamlı saxlanmasından asılıdır.
Belfastda prezident Bayden ABŞ-ın “Şimali İrlandiyanın geniş iqtisadi potensialını” dəstəkləməkdə necə kömək edə biləcəyindən danışacaq.
Dublində onun İrlandiya parlamentində çıxışı və iki xalq arasında sıx əməkdaşlığı vurğulaması gözlənilir. Və o, ailəsinin köklərini yenidən nəzərdən keçirmək üçün County Louth və County Mayoya daha çox şəxsi səfərlər edəcək.
Şimali İrlandiya Brexit razılaşması üçün sadə bələdçi
ABŞ prezidentlərinin İrlandiyaya səfərlərindən bir çox digər rəsmi görüşlərdən daha çox həzz alması ənənəsi var.
Bill Klinton 1995-ci ildə Şimali İrlandiyaya, eləcə də Respublikaya səfər edən ilk Amerika prezidenti olanda ecazkar izdihamla qarşılandı. The New York Times “İrlandiyalılar Bill Klintona prezidentliyinin ən yaxşı iki gününü verdilər” dedi.
Altmış il əvvəl Con Kennedi 1963-cü ildə İrlandiya səfərini həyatının ən yaxşı dörd günü kimi təsvir etdi.
O vaxtdan bəri prezidentlər Nikson, Reyqan, Corc V Buş, Obama və Tramp Zümrüd adasına səfərlər etdilər – bütün bunlar, demək olar ki, o qədər də diqqəti cəlb etməyən bir çox digər Avropa ölkələrinin həsəd aparmasına səbəb oldu.
Tarixin “ən irlandiyalı” ABŞ prezidenti
Co Bayden şəxsi İrlandiya irsi ilə hədsiz dərəcədə fəxr edir. Hər fürsətdə bunu qeyd edir. 2020-ci ildə prezident seçildikdən sonra həmkarım Nik Bryant ondan “BBC üçün qısa söz” istədi. O, cəld cavab verdi: “BBC? Mən İrlandiyalıyam!”
O, İrlandiyalı şairlərdən sitat gətirməyi sevir və Britaniya hakimiyyəti altında yaşayan İrlandiya vətəndaşlarının təcrübəsindən bütün dünyada təqib olunan azlıqlarla empatiyasını ifadə etmək üçün istifadə edir.
Amerikadakı İrlandiya diasporası ABŞ siyasətində əvvəllər olduğu kimi böyük təsirə malik deyil. Ancaq 30 milyon amerikalının İrlandiya kökləri olduğunu iddia etdiyi halda – bu, hazırkı əhalinin təxminən 10-dan biri – ABŞ prezidentinin Kelt əlaqələrini mənimsədiyini görmək heç vaxt zərər vermir.
İrlandiyadan gələn iki ulu babası ilə Co Bayden tarixdə ən çox İrlandiyalı prezidentlərdən biridir.
Edward Blewitt 1850-ci ildə Mayonun qərb sahilindəki Ballina şəhərini tərk edən mühəndis və kərpic ustası idi. Dağıdıcı İrlandiya kartof aclığı geniş aclığa səbəb olduğu üçün Pensilvaniya ştatının Skranton şəhərinə getməyə qərar verdi.
Bu həftə onun böyük nəvəsi şəhər meydanında öz üzünün nəhəng boyalı divar rəsmi ilə qarşılanacaq.
İrlandiyanın şərq sahilində, Louthdakı kiçik Karlinqford şəhəri də ziyarət gözləyir. Prezident Baydenin ana tərəfdən ulu babası Owen Finnegan 1840-cı illərin sonlarında oradan ayrıldı.
Bu günlərdə Kuli yarımadasının əhalisi Şimali İrlandiya ilə birləşərək iqtisadi əlaqələri yaxşılaşdıracaq Carlingford Lough üzərində çoxdan gözlənilən körpünün tikintisini gözləyirlər. Yerli sakinlər onu “Baden körpüsü” adlandırmaq istəyirlər.
Prezident yalnız ABŞ-ın istənilən yerində belə coşqun qarşılanmağı xəyal edə bilər.
Tərcümə Vətəninfo.az
