Dekabrın 21-də Serbiya Prezidenti Aleksandar Vuçiç Azərbaycana işgüzar səfərə gəlmişdir. Səfər çərçivəsində iki ölkə prezidentlərin təkbətək, həm də geniş tərkibli görüşləri keçirilmiş, dövlət başçıları mətbuata birgə bəyanat vermişlər.
Azərbaycan-Serbiya diplomatik əlaqələri 25 illik bir tarixə malik olsa da, ölkələrimiz arasında bir sıra strateji əməkdaşlıq sənədləri imzalansa da, iki ölkə arasında münasibətlərin intensivləşməsi gələcək üçün daha genişmiqyaslı perspektivlər vəd edir. “Serbiya və Azərbaycan strateji tərəfdaşdırlar, strateji tərəfdaşlığa dair bir neçə sənəd imzalanmışdır. Biz hər zaman biri-birimizin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini dəstəkləmişik, dəstəkləyirik və bu siyasət dəyişməz olaraq qalacaq”,- deyən Prezident İlham Əliyevin Serbiyaya səfərindən bir ay belə keçməmiş Serbiya Prezidentinin ölkəmizə səfəri, iki ölkə arasında Strateji Tərəfdaşlıq Şurasının yaradılması ilə bağlı memorandumun imzalanması iqtisadi münasibətlərin inkişafı üçün etibarlı siyasi zəmin formalaşdırır.
İqtisadi münasibətlər siyasi münasibətlər üzərində qurulur və burada ölkə liderləri arasındakı dostluq münasibətləri çox önəmlidir. Azərbaycan ilə Serbiya arasında Ticarət və İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiya, Belqradda Serbiya-Azərbaycan Ticarət Palatası fəaliyyət göstərsə də, hazırkı iqtisadi münasibətlər mövcud potensiala uyğun deyil.
Belə ki, iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 8,1 milyon idxal, 1,7 milyon ixrac olmaqla 10 milyon ABŞ dollarına yaxındır, Serbiya Azərbaycanın xarici ticarət tərəfdaşları içərisində 68-ci yerdədir. Təbii ki, bu göstəricilər özündə ölkələr arasındakı siyasi dostluğu tam mahiyyəti ilə ehtiva etmir. Amma cari ilin yanvar-oktyabr aylarında, əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən ticarət dövriyyəsi 28 faizə yaxın artıb ki, bunu da Serbiya-Azərbaycan iqtisadi əlaqələrinin uzunmüddətli perspektivinin ilk işartısı hesab etmək olar. Mövcud rəqəmlər o qədər cəlbedici olmasa da, iki ölkə arasında iqtisadi münasibətlər üçün çox geniş imkanlar mövcuddur.
Ölkələrimiz arasında energetika və qaz ixracı ilə bağlı artıq razılaşmalar imzalanıb, bu istiqamətdə perspektivlər var, reallaşdırılması üzrə danışıqlar aparılır. Bir neçə gün əvvəl Azərbaycanın elektrik enerjisinin Avropaya çatdırılması üçün Qara dənizin dibi ilə kabel çəkilməsi üzrə razılaşma imzalanıb ki, bu da Avropanın enerji təhlükəsizliyində ölkəmizin rolunu daha da artıracaq.
Azərbaycan-Serbiya iqtisadi əməkdaşlığının qeyri-enerji, qeyri-neft sahəsinə dair də geniş imkanlar mövcuddur. Azərbaycan Avroatlantik məkanın aparıcı nəqliyyat-tranzit qovşağına çevrildiyi kimi, Serbiya da Avropanın çox mühüm nəqliyyat qovşağıdır. Serbiyanın ərazisindən 2 mühüm ümumavropa nəqliyyat dəhlizi keçir, dəmir yolu və su (çay) nəqliyyatı yüksək inkişaf göstəricilərinə malikdir və sair. Bu baxımdan, Azərbaycan-Serbiya nəqliyyat-logistika əlaqələri uzunmüddətli perspektivlər vəd edir və ölkəmizin Serbiya üzərindən Avropada daha geniş bazara çıxış imkanlarını artıra bilər. Prezidentlərin mətbuata birgə bəyanatında da səsləndiyi kimi, artıq uyğun istiqamətlərdə, o cümlədən nəqliyyat-logistika sahəsində müvafiq qurumlar təmas yaradıbdır və nəticəəsaslı fəaliyyətə başlanılıb.
Serbiyanın müdafiə sənayesi sahəsində ciddi uğurları var. Bu istiqamətdə də Azərbaycan-Serbiya münasibətləri perspektivlidir. Azərbaycan daim öz hərbi-iqtisadi gücünü artıran, sülhməramlı dünyəvi bir dövlətdir. Ona görə də ölkəmizdə müdafiə sənayesinin inkişafı, müasir avadanlıqların alınması və sair baxımından da Serbiya-Azərbaycan münasibətləri cəlbedicidir.
Serbiya ilə dostluq münasibətlərinin bu dövlətin işğaldan azad edilmiş Azərbaycan ərazilərinin yenidən qurulmasına da yolunu açdığını söyləyən iqtisad elmləri doktoru diqqətə çatdırıb ki, yaxın gələcəkdə Serbiya şirkətlərinin də Qarabağda, Şərqi Zəngəzurda fəaliyyətlərini görə bilərik. Azərbaycan-Serbiya iqtisadi münasibətləri üçün zəngin perspektivlər və etibarlı siyasi dayaq mövcuddur. Azərbaycan öz imkanlarını, potensialını bölüşməyi bacaran və ən əsası potensial imkanlarını siyasi təsir vasitəsinə çevirməyən, multikultural bir dövlətdir. Bütün bunlar yaxın gələcəkdə Azərbaycan-Serbiya iki və çoxtərəfli əlaqələrinin sürətlə inkişaf edəcəyinə əminlik yaradır.
Metin Hüseynov – politoloq
